Odkrycie molekularnego przełącznika mikrogleju otwiera nowe perspektywy w terapii choroby Alzheimera

Międzynarodowy zespół badawczy zidentyfikował innowacyjny kierunek terapeutyczny w walce z patologią choroby Alzheimera. Odkrycie to zostało szczegółowo opisane w publikacji w prestiżowym czasopiśmie Nature, datowanej na 5 listopada 2025 roku. Sedno przełomu stanowi zidentyfikowanie mechanizmu molekularnego, który umożliwia przekształcenie specyficznej populacji komórek odpornościowych mózgu, znanych jako mikroglej, w stan neuroprotekcyjny, aktywnie przeciwdziałający kluczowym markerom tej choroby.

Badania prowadzono z wykorzystaniem wszechstronnego podejścia, które obejmowało modele mysie z chorobą Alzheimera, hodowle ludzkich komórek, a także analizę próbek tkanki mózgowej pochodzącej od ludzi. Kluczowy mechanizm przełączania wiąże się ze specyficznym fenotypem mikrogleju. Komórki te, w kontakcie z białkami amyloidowo-beta, przechodzą w stan charakteryzujący się obniżoną ekspresją czynnika transkrypcyjnego PU.1 oraz jednoczesną koekspresją receptora CD28. Ten konkretny profil – PU.1 niski, CD28-pozytywny – wykazał znaczącą skuteczność w hamowaniu gromadzenia się blaszek amyloidowych oraz zapobieganiu dalszemu rozprzestrzenianiu się toksycznego białka tau.

Wcześniejsze obserwacje genetyczne sugerowały już związek między niższymi poziomami PU.1 a zmniejszonym ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera u ludzi. Jednakże, niniejsza praca po raz pierwszy dostarcza jasnego, molekularnego uzasadnienia dla tego zjawiska. W realizację projektu zaangażowane były renomowane ośrodki naukowe, w tym Instytut Biochemii Starzenia Maxa Plancka, Szkoła Medyczna Icahn w Mount Sinai oraz Uniwersytet Rockefellerów. Do kluczowych postaci tego badania należą profesor Alison Goate, epigenetyk Aleksander Tarakhovsky oraz doktor Anne Schaefer.

Eksperymentalne potwierdzenie funkcji ochronnej uzyskano poprzez sztuczne zablokowanie syntezy CD28. W takich warunkach populacje mikrogleju wykazujące działanie ochronne zanikały, co skutkowało gwałtownym wzrostem stanu zapalnego i przyspieszoną akumulacją złogów amyloidowych. Dowodzi to, że receptor CD28 jest absolutnie niezbędny do ujawnienia korzystnych właściwości tego podtypu mikrogleju. Doktor Schaefer podkreśliła, że mikroglej posiada naturalną plastyczność i może pełnić rolę obrońców mózgu. Z kolei profesor Goate zaznaczyła, że wyniki te dostarczają mechanistycznego uzasadnienia dla zaobserwowanej korelacji między obniżonym poziomem PU.1 a mniejszym ryzykiem Alzheimera.

Mikroglej, stanowiący około 10% wszystkich komórek mózgowych, był dotychczas często kojarzony z nasilaniem neurodegeneracji poprzez wywoływanie procesów zapalnych. To najnowsze odkrycie przesuwa akcent na jego potencjał do samoregulacji i ochrony. Proponuje to zupełnie nowe podejście do leczenia tej wyniszczającej choroby, opierające się na modulacji odporności. Kluczowym wyzwaniem na przyszłość, które należy rozwiązać, aby dane te mogły zostać przełożone na praktykę kliniczną, jest pełne zrozumienie, w jaki sposób mikroglej dokonuje przełączenia pomiędzy stanem szkodliwym a stanem obronnym.