Ủy ban Châu Âu Mở Cuộc Điều Tra Chống Độc Quyền Meta Vì Hạn Chế AI Trên WhatsApp

Vào ngày 4 tháng 12 năm 2025, Ủy ban Châu Âu (EC) đã chính thức khởi động một cuộc điều tra chống độc quyền nhắm vào tập đoàn Meta. Động thái này được thực hiện dựa trên nền tảng luật chống độc quyền cổ điển, cụ thể là Điều 102 của Hiệp ước về Chức năng của Liên minh Châu Âu (TFEU). Đây là một sự leo thang rõ rệt trong áp lực quản lý mà Brussels đang đặt lên các gã khổng lồ công nghệ. Mặc dù cuộc điều tra này tuân theo các quy tắc cạnh tranh truyền thống, nó vẫn nằm trong chuỗi các hành động pháp lý được khởi xướng theo Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số (DMA).

Trọng tâm của cuộc điều tra này là những thay đổi gần đây trong điều khoản dịch vụ áp dụng cho nền tảng “WhatsApp Business Solution”. Cơ quan quản lý bày tỏ quan ngại sâu sắc rằng chính sách mới này đang tạo ra những rào cản có hệ thống đối với các nhà cung cấp công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) bên thứ ba, trong khi dịch vụ độc quyền của Meta, “Meta AI”, lại được hưởng quyền truy cập không bị cản trở. Bà Teresa Ribera, Phó Chủ tịch Điều hành EC phụ trách Chuyển đổi Xanh, Công bằng và Cạnh tranh, người nhậm chức vào ngày 1 tháng 12 năm 2024, đã tái khẳng định cam kết thực thi chính sách cứng rắn. Bà nhấn mạnh mục tiêu là ngăn chặn các công ty thống lĩnh thị trường lợi dụng quyền lực của mình để loại bỏ các đối thủ cạnh tranh đổi mới trong lĩnh vực AI.

Ủy ban đặc biệt quan tâm đến chính sách mà Meta đã công bố vào tháng 10 năm 2025. Chính sách này cấm rõ ràng các nhà cung cấp AI bên ngoài, những công ty có hoạt động kinh doanh cốt lõi là chatbot hoặc trợ lý AI đa năng, sử dụng WhatsApp Business API. Tuy nhiên, AI được sử dụng cho các chức năng hỗ trợ, ví dụ như tự động hóa dịch vụ khách hàng, vẫn được phép. Những hạn chế mới này đã có hiệu lực đối với các nhà cung cấp mới kể từ ngày 15 tháng 10 năm 2025, và một giai đoạn chuyển tiếp đã được thiết lập cho các đối tác hiện tại cho đến ngày 15 tháng 1 năm 2026.

Cuộc điều tra này bao quát toàn bộ lãnh thổ Khu vực Kinh tế Châu Âu (EEA), ngoại trừ nước Ý. Lý do là cơ quan cạnh tranh quốc gia của Ý đã tự mình khởi xướng một cuộc điều tra riêng chống lại Meta kể từ tháng 11 năm 2025. Các chuyên gia nhận định rằng bước đi này có thể được xem là sự áp dụng học thuyết “cơ sở hạ tầng thiết yếu” trong kỷ nguyên AI, bởi lẽ WhatsApp đã được công nhận là một kênh tiếp cận người tiêu dùng cực kỳ quan trọng. Về phía Meta, họ kịch liệt bác bỏ các cáo buộc, gọi cuộc điều tra là “vô căn cứ”. Lập luận của họ xoay quanh gánh nặng đáng kể mà các chatbot AI đa năng gây ra cho hệ thống, trong khi dịch vụ Meta AI của riêng họ vẫn hoạt động bình thường. Nếu các hành vi vi phạm bị xác nhận, Meta có thể phải đối mặt với các khoản phạt lên tới 10% doanh thu toàn cầu hàng năm của mình.

Ủy ban Châu Âu đã ưu tiên cao nhất cho vụ việc này, với mong muốn ngăn chặn những thiệt hại tiềm tàng không thể khắc phục đối với các công ty khởi nghiệp AI châu Âu. Cách tiếp cận toàn diện này đối với chuyển đổi số, kết hợp luật cạnh tranh và các vấn đề bảo mật, đang định hình một khuôn khổ quản lý mới cho các tập đoàn công nghệ lớn trong EEA. Trong khi Hoa Kỳ có xu hướng tiếp cận khoan dung hơn, EU vẫn kiên định thúc đẩy thị trường mở, điều này đã được củng cố qua bức thư chung giữa bà Ribera và bà Virkkunen gửi các nghị sĩ Mỹ vào ngày 6 tháng 3 năm 2025.