Uniwersytet Aberystwyth Opracował Pierwszy Kompleksowy Słownik Starożytnych Języków Celtyckich

Lingwiści z Uniwersytetu Aberystwyth zakończyli trzyletni projekt badawczy polegający na kompilacji fundamentalnych danych dla pierwszego w historii, wszechstronnego słownika języków celtyckich używanych na obszarze Wielkiej Brytanii i Irlandii w okresie od 325 roku przed naszą erą do 500 roku naszej ery. Inicjatywa, wsparta finansowo grantem w wysokości 300 000 funtów szterlingów z Funduszu Leverhulme Trust, zdołała zunifikować ponad 1000 starożytnych terminów celtyckich, które wcześniej znajdowały się w rozproszonych źródłach.

Dr Simon Rodway, Starszy Wykładowca w Katedrze Języka Walijskiego i Studiów Celtyckich oraz kierownik przedsięwzięcia, zaznaczył, że ta synteza dostarcza głębokiego wglądu w krajobraz językowy u zarania okresu historycznego. Badania te opierają się w znacznym stopniu na analizie inskrypcji oghamowych, starożytnego pisma celtyckiego charakterystycznego z powodu nacięć i ukośnych kresek umieszczonych wzdłuż centralnej linii, odnajdywanego głównie na terenie Irlandii. Epigrafika zajmuje się odczytywaniem i interpretacją oghamu, którego nazwa pochodzi od łacińskiego terminu na napis ryty w twardym materiale.

Szacuje się, że znanych jest około 400 kamieni z inskrypcjami oghamowymi, przy czym najwcześniejszy pewnie datowany relikt pochodzi z IV wieku naszej ery, choć specjaliści sugerują istnienie wcześniejszych przykładów utrwalonych na materiałach nietrwałych. Analizowane źródła obejmują również celtyckie imiona własne i plemienne odnotowane przez greckich i rzymskich pisarzy, a także inskrypcje pochodzące z rzymskiej Brytanii. Dr Rodway, który jest również redaktorem „Journal of Celtic Linguistics”, powrócił na Aberystwyth jako wykładowca w 2003 roku po okresie spędzonym na Narodowym Uniwersytecie Irlandii w Galway.

Projekt ma na celu prześledzenie ewolucji współczesnych języków celtyckich, takich jak walijski, irlandzki, szkocki gaelicki, manx, bretoński i kornijski, wywodzących się z języków mówionych przed przybyciem Rzymian. Badacze pragną ukazać różnorodność oraz podobieństwa między językami celtyckimi Wielkiej Brytanii i Irlandii do około 500 roku, kontynuując tradycje ważnych projektów dotyczących wczesnych dowodów celtyckich z Europy kontynentalnej. Analiza ta pozwala na śledzenie wspólnych korzeni, czego przykładem jest słowo na „morze”: *môr* w języku walijskim i *muir* w staroirlandzkim, korespondujące z elementem *Mori-* w starobrytyjskich nazwach, jak Moridunum (Carmarthen).

Oczekiwane rezultaty prac obejmują wydania drukowane oraz zasoby online, co ma na celu demokratyzację dostępu do tej wiedzy i potencjalne pobudzenie rozwoju aplikacji do tłumaczenia inskrypcji oghamowych. Ostateczny obraz krajobrazu językowego z najwcześniejszego okresu będzie miał znaczenie dla lingwistów, historyków, archeologów i archeogenetyków.