Aberystwyth Üniversitesi Dilbilimcileri Britanya ve İrlanda Antik Kelt Dillerini Kapsayan Sözlüğün Temel Verilerini Derledi

Aberystwyth Üniversitesi'nde görevli dilbilimciler, MÖ 325 ile MS 500 yılları arasında Britanya ve İrlanda'da konuşulan Kelt dillerinin bilinen her kelimesini içerecek kapsamlı bir sözlüğün temel verilerini derledi. Üç yıl süren bu proje, Leverhulme Trust tarafından sağlanan 300.000 Sterlin tutarındaki araştırma hibesiyle desteklendi ve daha önce dağınık halde bulunan kaynaklardan 1.000'den fazla antik Kelt terimini bir araya getirdi. Bu çalışma, tarihçiler, arkeologlar ve arkeogenetikçiler için de önemli bir kaynak niteliği taşıyarak, söz konusu adaların tarihi dönemin başlangıcındaki Kelt dillerinin doğasına dair kapsamlı bir içgörü sunmaktadır.

Projenin başında yer alan Gal ve Kelt Çalışmaları Bölümü Kıdemli Öğretim Görevlisi Dr. Simon Rodway, bu verilerin birleştirilmesinin, tarihi dönemin başlangıcındaki dilsel manzara hakkında derinlemesine bir anlayış sunduğunu belirtti. Araştırma, ağırlıklı olarak İrlanda'da bulunan ve çentikler ile kesik çizgilerle karakterize edilen antik Kelt yazısı olan Ogham yazıtlarından elde edilen verileri içeriyor. Günümüze yaklaşık 400 Ogham yazıtı ulaşmıştır ve en erken güvenilir şekilde tarihlendirilmiş kalıntısı MS 4. yüzyıla aittir; ancak uzmanlar, daha erken örneklerin dayanıksız malzemeler üzerinde var olduğunu varsaymaktadır.

Ogham yazıtları, genellikle bir ana gövde çizgisi boyunca hizalanmış bir ila beş paralel vuruş veya çentik olarak temsil edilen 20 harften oluşur ve en büyük yoğunlukları İrlanda'nın Munster bölgesinde, özellikle Kerry ve Cork kontluklarında yoğunlaşmıştır. İncelenen kaynaklar arasında bu Ogham taşlarının yanı sıra, Yunan ve Roma yazarları tarafından kaydedilen Kelt kişisel ve kabile isimleri ile Roma Britanyası'ndan gelen yazıtlar da bulunmaktadır. Ogham'ın, Latin alfabesinden etkilendiği düşünülmektedir, bu durum Roma İmparatorluğu sınırlarının ötesine yayılan Kelt etkisinin bir göstergesidir; zira Ogham'da beş ünlü sembolü bulunurken, Gaelcede on ses mevcuttur.

Bu antik metinlerin incelenmesi, Kelt dillerinin evrimini incelemekte ve modern Kelt dillerinin paylaştığı kökleri ortaya koymaktadır. Örneğin, 'deniz' kelimesi için kullanılan Galce môr ve Eski İrlandaca muir gibi örnekler, Kelt dillerinin farklılaşmasına rağmen ortak bir mirası sürdürdüğünü göstermektedir. Projenin beklenen çıktısı, basılı ve çevrimiçi versiyonları kapsayacak olup, bu sayede erişimin demokratikleştirilmesi ve potansiyel olarak Ogham çevirisi için uygulamaların teşvik edilmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışma, Kelt halklarının ticaret yollarını ve göçlerini de aydınlatma potansiyeli taşıyarak dilbilimsel mirasın korunmasına ve modern Kelt dillerinin (Galce, İrlandaca, İskoç Galcesi, Manx, Bretonca ve Kornişçe) kökenlerine ışık tutmaktadır.