Zee-egelpopulaties op de Canarische Eilanden bedreigd met lokale uitsterving door wereldwijde pandemie

Een grootschalige mariene pandemie veroorzaakt een ernstige uitdunning van zee-egelpopulaties over de hele wereld. Recente analyses bevestigen dat in verschillende cruciale gebieden sprake is van een bijna volledige ineenstorting. De soort *Diadema africanum*, die van vitaal belang is voor het mariene ecosysteem van de Canarische Eilanden, is door massale sterftegevallen, gedocumenteerd tijdens enquêtes in 2023, tot op de rand van lokale uitsterving gedreven.

Het onderzoek, geleid door Iván Cano, een promovendus aan de Universiteit van La Laguna, legt de crisis bloot. Deze begon begin 2022 met sterftegevallen die werden waargenomen voor de kusten van La Palma en La Gomera, waarna de problemen zich oostwaarts over de gehele archipel verspreidden. Visuele tellingen uitgevoerd op de zeven hoofdeilanden toonden een dramatische daling in de dichtheid van volwassen *D. africanum*. Tenerife liet specifiek een daling zien van 99,66%, terwijl La Palma een afname van 73,8% rapporteerde vergeleken met de cijfers van 2021. Dit zijn de laagste niveaus sinds de monitoring van deze populaties van start ging.

Deze lokale catastrofe op de Canarische Eilanden weerspiegelt synchrone massale sterftegevallen die verschillende *Diadema*-soorten treffen in het Caribisch gebied, de Middellandse Zee, de Rode Zee en de Westelijke Indische Oceaan. Dit heeft een internationaal onderzoeksteam ertoe aangezet de gebeurtenis te classificeren als een wereldwijde pandemie. De uitbraak van 2022-2023 bleek destructiever dan eerdere incidenten in 2008 en 2018. De reden hiervoor is dat de daaropvolgende aanwas van juvenielen en de productie van larven nagenoeg volledig zijn gestopt, wat duidt op een diepgaande verstoring van de levenscyclus van de soort.

*Diadema*-zee-egels fungeren als essentiële 'ecosysteemingenieurs' door algen af te grazen. Hierdoor beschermen ze kwetsbare harde koraalstructuren die afhankelijk zijn van zonlicht om te overleven. Het gedocumenteerde verlies van deze grazers correleert met een significante toename van de algenbedekking en een daaropvolgende afname van de harde koraalbedekking in de getroffen gebieden. In het Caribisch gebied is dit patroon bijvoorbeeld waargenomen, waar de koraalbedekking naar verluidt is gehalveerd, terwijl de algenbedekking met 85% is toegenomen.

Tenerife kende een populatiedaling die opliep tot 99,7%, gepaard gaand met een compleet uitblijven van aanwas gedurende heel 2023; er werden na de historische piek van vestiging geen larvale kolonisten gedetecteerd. Oceanografische gegevens suggereren dat ongebruikelijke, hoogenergetische zuidelijke deiningen en langdurige oostwaartse stromingen mogelijk hebben bijgedragen aan de initiële uitbraken bij La Gomera en La Palma. Onderzoekers waarschuwen dat zonder deze cruciale grazers, wereldwijde herstelinspanningen voor reeds beschadigde koraalriffen aanzienlijke belemmeringen zullen ondervinden. Dit doet denken aan de ernstige faseverschuiving in het Caribisch gebied na de sterftegolf van *Diadema antillarum* in 1983.

Hoewel de primaire dreiging ecologisch van aard is, zijn *D. africanum* op Tenerife ook onderworpen aan andere milieuonderzoeken. Een evaluatie uit 2022 analyseerde de microplastic-inhoud in 33 exemplaren. Hieruit bleek dat de ingenomen deeltjes voornamelijk bestonden uit microvezels van cellulose, polypropyleen en polyethyleentereftalaat. Een vergelijkbaar pathogeen, een *Scuticociliate* ciliate-parasiet die ook wordt vermoed bij de uitbraken in het Caribisch gebied, wordt nu ook in verband gebracht met de huidige wereldwijde sterftegolf. Dit wekt zorgen over een mogelijke verdere verspreiding naar de Stille Oceaan.