Populacje jeżowców z Wysp Kanaryjskich zagrożone wyginięciem lokalnym w obliczu globalnej pandemii

Globalna pandemia dotykająca organizmy morskie powoduje drastyczne zmniejszenie populacji jeżowców, a najnowsze analizy potwierdzają niemal całkowity upadek w kilku kluczowych regionach. Gatunek Diadema africanum, mający fundamentalne znaczenie dla ekosystemu morskiego Wysp Kanaryjskich, znalazł się na krawędzi lokalnego wymarcia po masowych epizodach śmiertelności odnotowanych podczas badań przeprowadzonych w 2023 roku.

Kryzys ten, szczegółowo opisany w badaniach prowadzonych przez Ivana Cano, doktoranta z Uniwersytetu La Laguna, rozpoczął się na początku 2022 roku. Pierwsze masowe wymierania zaobserwowano u wybrzeży La Palmy i La Gomery, a następnie problem rozprzestrzenił się na wschód archipelagu. Wizualne spisy przeprowadzone na siedmiu głównych wyspach ujawniły dramatyczne spadki zagęszczenia dorosłych osobników D. africanum. Konkretnie, na Teneryfie odnotowano spadek o 99,66%, a na La Palmie o 73,8% w porównaniu z danymi z 2021 roku, co oznacza najniższe zanotowane poziomy od początku monitorowania.

Ta lokalna katastrofa na Kanarach jest odzwierciedleniem synchronicznych incydentów masowej śmiertelności, które dotknęły różne gatunki Diadema na Karaibach, Morzu Śródziemnym, Morzu Czerwonym i w zachodniej części Oceanu Indyjskiego. W rezultacie międzynarodowy zespół badawczy zaklasyfikował to zjawisko jako pandemię o zasięgu światowym. Epidemia z lat 2022-2023 okazała się bardziej destrukcyjna niż poprzednie fale w latach 2008 i 2018. Wynika to z faktu, że późniejsze zasiedlenie przez młode osobniki oraz produkcja larw niemal całkowicie ustały, co świadczy o głębokim zaburzeniu cyklu życiowego tego gatunku.

Jeżowce z rodzaju Diadema pełnią rolę kluczowych inżynierów ekosystemu, ponieważ żywią się glonami. Dzięki temu chronią wrażliwe struktury twardych koralowców, które potrzebują światła słonecznego do przetrwania. Udokumentowana utrata tych roślinożerców koreluje ze znacznym wzrostem pokrycia przez glony i późniejszym spadkiem pokrycia twardymi koralowcami na dotkniętych obszarach. Na przykład na Karaibach zaobserwowano, że pokrycie koralowców spadło o połowę, podczas gdy pokrycie glonami wzrosło o 85%.

Na Teneryfie spadek populacji osiągnął poziom 99,7%, któremu towarzyszył całkowity brak rekrutacji w ciągu całego 2023 roku – nie wykryto żadnych osiadających larw po historycznym szczycie zasiedlania. Dane oceanograficzne sugerują, że anomalne, wysokoenergetyczne południowe sztormy oraz długotrwałe prądy wschodnie mogły przyczynić się do początkowych wybuchów epidemii na La Gomera i La Palmie. Naukowcy ostrzegają, że bez tych niezbędnych roślinożerców, globalne wysiłki na rzecz odbudowy już uszkodzonych raf koralowych napotkają poważne przeszkody. Sytuacja ta przypomina poważną zmianę fazy na Karaibach po wymieraniu Diadema antillarum w 1983 roku.

Chociaż głównym zagrożeniem jest ekologiczne, jeżowce D. africanum na Teneryfie były również przedmiotem innych badań środowiskowych. Ocena przeprowadzona w 2022 roku analizowała zawartość mikroplastiku w 33 okazach. Stwierdzono, że spożyte cząstki to głównie mikrowłókna składające się z celulozy, polipropylenu i politereftalanu etylenu. Podobny patogen, podejrzewany o wywoływanie epidemii na Karaibach – pierwotniak z grupy Scuticociliata – jest również obwiniany za obecne globalne wymieranie, co budzi obawy o potencjalne rozprzestrzenienie się problemu na Ocean Spokojny.