Nieuwe boomsoort Spirotheca zapotillana ontdekt in de droge bossen van Ecuador

In de seizoensgebonden tropische droge bossen van Zuid-Ecuador, specifiek in de provincies Loja en El Oro, is officieel een nieuwe boomsoort geïdentificeerd. Deze soort kreeg de naam Spirotheca zapotillana. De ontdekking, die werd bevestigd na de vondst van het eerste exemplaar in het kanton Zapotillo op 15 januari 2025, heeft een aanzienlijke biogeografische betekenis. Het vult namelijk de veronderstelde gedisjuncte verspreiding voor het geslacht Spirotheca op, waardoor een evolutionaire schakel wordt gelegd met populaties die momenteel in Colombia en Brazilië voorkomen.

Het wetenschappelijke onderzoek, geleid door onderzoekers van de Technische Particuliere Universiteit van Loja (UTPL), werd op 31 oktober 2025 gepubliceerd in het tijdschrift PhytoKeys. De kenmerkende morfologische eigenschappen van deze nieuwkomer zijn onder meer een strikt boomvormige groeiwijze, elliptische bladeren met scherpe toppen, en bloemreceptacula die klierachtig zijn. Verder werden kale stijlen, langwerpige doosvruchten en niervormige zaden waargenomen. De wetenschappers merkten ook op dat volwassen exemplaren vaak in groepen groeien, soms met drie of meer klonale uitlopers. De bladeren verschijnen aan het begin van het regenseizoen, grofweg tussen januari en mei.

Gezien het beperkte verspreidingsgebied en de aanhoudende afbraak van hun leefomgeving, adviseren de onderzoekers om Spirotheca zapotillana te classificeren als 'Bedreigd' (Endangered), conform de criteria van de Internationale Unie voor Natuurbescherming (IUCN). De geschatte verspreidingsomvang (EOO) bedraagt ongeveer 660 km², terwijl de oppervlakte van het actuele leefgebied (AOO) slechts 52 km² is. Deze dringende oproep benadrukt de cruciale noodzaak voor taxonomisch onderzoek in de kwetsbare ecosystemen van Ecuador.

De droge bossen van Ecuador (NT0214) worden door het Wereld Natuur Fonds (WWF) aangemerkt als een 'Kritiek/Bedreigd' ecosysteem. Dit komt voornamelijk door de landbouwexpansie in het westen van het land, wat heeft geleid tot de vernietiging van 99% van de oorspronkelijke bedekking. Het onderzoek, uitgevoerd door een internationaal team met specialisten van onder andere de Universidad Rey Juan Carlos (Spanje) en het Institute for Global Change Research (Verenigd Koninkrijk), werpt nieuw licht op de evolutionaire geschiedenis van het geslacht Spirotheca, dat binnen de familie Malvaceae ongeveer 4300 soorten telt.

Spirotheca zapotillana gedijt op hoogtes variërend van 400 tot 900 meter, in gebieden met een uitgesproken seizoensgebondenheid. Dit contrasteert met sommige verwante soorten die in vochtige bossen voorkomen en hoogtes tot 40 meter kunnen bereiken. De bloeiperiode van de nieuw ontdekte soort valt tussen juli en oktober, terwijl de vruchtzetting plaatsvindt van september tot december, wat samenvalt met het droge seizoen. Deze vondst onderstreept dat snel degraderende ecosystemen, zoals de seizoensgebonden tropische droge bossen van Ecuador, nog steeds een significant deel van het biodiversiteitspotentieel herbergen dat verloren kan gaan voordat het zelfs maar in kaart is gebracht.