Phát hiện loài cây mới Spirotheca zapotillana tại các khu rừng khô Ecuador

Một loài cây mới, được đặt tên là Spirotheca zapotillana, đã chính thức được nhận dạng tại các khu rừng khô nhiệt đới theo mùa ở miền nam Ecuador, cụ thể là tại các tỉnh Loja và El Oro. Phát hiện này mang ý nghĩa sinh địa lý quan trọng. Mẫu vật đầu tiên được tìm thấy tại vùng Sapotillo vào ngày 15 tháng 1 năm 2025, giúp khép lại khoảng cách phân bố được cho là bị gián đoạn của chi Spirotheca, qua đó thiết lập mối liên hệ tiến hóa với các quần thể hiện có ở Colombia và Brazil.

Nghiên cứu khoa học này do các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Tư thục Kỹ thuật Loja (UTPL) dẫn đầu. Công trình đã được đăng tải trên tạp chí PhytoKeys vào ngày 31 tháng 10 năm 2025. Loài cây mới này sở hữu những đặc điểm hình thái học nổi bật. Chúng có dáng vẻ thuần túy là cây thân gỗ, lá hình elip với chóp nhọn, đế hoa có tuyến, vòi nhụy không có lông tơ, quả nang hình thuôn dài và hạt hình thận. Các nhà khoa học cũng ghi nhận rằng các cây trưởng thành thường mọc thành cụm, đôi khi có ba cây con hoặc hơn mọc lan truyền. Lá của chúng bắt đầu xuất hiện vào đầu mùa mưa, từ tháng Giêng đến tháng Năm.

Do phạm vi phân bố hạn chế và tình trạng suy thoái môi trường sống đang diễn ra, các nhà nghiên cứu đã kiến nghị phân loại Spirotheca zapotillana là “Nguy cấp” (Endangered) theo các tiêu chí của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN). Diện tích phân bố ước tính (EOO) của loài này chỉ khoảng 660 km², trong khi diện tích sinh sống thực tế (AOO) chỉ là 52 km². Lời kêu gọi này nhấn mạnh sự cấp thiết của các nghiên cứu phân loại học đối với các hệ sinh thái dễ bị tổn thương của Ecuador.

Các khu rừng khô Ecuador (NT0214) là một khu vực sinh thái được Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) xếp vào loại “Nguy cấp/Cực kỳ nguy cấp”. Nguyên nhân chính là do sự mở rộng của hoạt động nông nghiệp ở phía tây đất nước đã dẫn đến việc phá hủy tới 99% thảm thực vật nguyên sinh. Nghiên cứu này, được thực hiện bởi một nhóm quốc tế bao gồm các chuyên gia từ Đại học Vua Juan Carlos (Tây Ban Nha) và Viện Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu Toàn cầu (Vương quốc Anh), đã soi sáng thêm về lịch sử tiến hóa của chi Spirotheca, một chi có khoảng 4300 loài thuộc họ Bông (Malvaceae).

Spirotheca zapotillana phát triển ở độ cao từ 400 đến 900 mét, nơi có sự phân mùa rõ rệt. Điều này khác biệt với một số loài khác cùng chi, vốn sinh trưởng trong rừng ẩm và có thể cao tới 40 mét. Mùa ra hoa của loài mới này diễn ra từ tháng Bảy đến tháng Mười, trong khi mùa ra quả kéo dài từ tháng Chín đến tháng Mười Hai, trùng khớp với mùa khô. Phát hiện này là một minh chứng rõ ràng rằng ngay cả những hệ sinh thái đang suy thoái nhanh chóng như rừng nhiệt đới khô theo mùa của Ecuador vẫn đang che giấu một nguồn đa dạng sinh học đáng kể, vốn có nguy cơ bị mất đi trước khi chúng ta kịp thời lập danh mục.