UE na stałe blokuje rosyjskie aktywa w celu wsparcia Ukrainy

W grudniu 2025 roku dwadzieścia pięć z dwudziestu siedmiu państw członkowskich Unii Europejskiej podjęło decyzję, formalnie zatwierdzoną procedurą pisemną, która ustanawia ramy prawne dla wykorzystania zamrożonych rosyjskich aktywów państwowych na rzecz wsparcia Ukrainy. Ten historyczny krok wprowadza bezterminowy zakaz repatriacji środków Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej zablokowanych w jurysdykcji UE. Całkowita wartość tych zamrożonych aktywów szacowana jest na około 210 miliardów euro, z czego znacząca część, blisko 185 miliardów euro, znajduje się pod zarządem belgijskiego operatora finansowego Euroclear.

Głównym celem tej decyzji było wyeliminowanie potencjalnej przeszkody, jaką stanowiła konieczność corocznego, jednomyślnego przedłużania sankcji. Taka procedura stwarzała ryzyko weta ze strony poszczególnych krajów, takich jak Węgry czy Słowacja. Liderzy europejscy, w tym Przewodniczący Rady UE António Costa, dążą do zapewnienia długoterminowego wsparcia finansowego dla Kijowa. Plan zakłada udzielenie pożyczki w wysokości do 165 miliardów euro, mającej pokryć potrzeby militarne i cywilne w latach 2026 i 2027. Co istotne, spłata tego kredytu przez Ukrainę ma nastąpić dopiero w sytuacji, gdy Rosja wypłaci odszkodowanie za szkody wyrządzone w wyniku wojny.

Podstawę prawną dla podjęcia tej decyzji kwalifikowaną większością głosów, omijającą wymóg jednomyślności, znaleziono w artykule 122 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Przedstawiciele UE argumentują, że jest to uzasadnione, ponieważ nieuzasadniona agresja Rosji na Ukrainę generuje poważne wyzwania gospodarcze dla całej Unii, co wpisuje się w warunki stosowania tego artykułu w sytuacjach kryzysowych. Jednakże, premier Węgier Viktor Orbán ostro skrytykował to podejście, zarzucając naruszenie prawa europejskiego. Jak donoszą media, złożył on skargę przeciwko Radzie UE do sądu, kwestionując samą procedurę przyjęcia decyzji.

W odpowiedzi na działania UE, Bank Centralny Federacji Rosyjskiej wniósł do Sądu Arbitrażowego w Moskwie pozew przeciwko Euroclear. Rosyjski regulator podnosi zarzut bezprawności działań depozytariusza oraz planów Komisji Europejskiej. Bank Centralny Rosji utrzymuje, że jakiekolwiek wykorzystanie jego aktywów bez jego zgody stanowi pogwałcenie zasad suwerennego immunitetu. Komisarz UE ds. gospodarki, Valdis Dombrovskis, określił ten pozew jako „spekulacyjny” i „bezpodstawny”, zapewniając jednocześnie o pełnej zgodności procedury UE z normami prawa międzynarodowego.

Decyzja UE oznacza fundamentalną zmianę – przejście od tymczasowego blokowania do trwałego ograniczenia w dostępie do suwerennych środków. Jest to strategiczny manewr mający na celu obejście potencjalnych blokad ze strony pojedynczych państw członkowskich. Oczekuje się, że szczegóły, w tym kwestia gwarancji dla Belgii, będą dalej omawiane przez liderów UE na szczycie zaplanowanym na 18 grudnia. Tymczasem Rosja, według doniesień, przygotowuje projekt środków odwetowych, które mogą obejmować konfiskatę aktywów europejskich podmiotów zamrożonych na rachunkach typu C w Federacji Rosyjskiej. Uchwała z grudnia 2025 roku otwiera nowy, znaczący rozdział w trwającym starciu finansowo-prawnym.