Flexibiliteit Bultrugpopulatie Onderstreept Adaptief Vermogen in Herstel

Het herstel van de bultrugpopulatie wordt algemeen beschouwd als een belangrijk succesverhaal binnen de natuurbescherming. Onderzoekster Olga Filatova, gespecialiseerd in zeezoogdieren in het Russische Verre Oosten, meldt dat waarnemingen van deze walvissen, die voorheen zeldzaam waren in haar werkgebied, nu bijna dagelijks plaatsvinden. De wereldwijde populatie bultruggen wordt momenteel geschat op circa 80.000 exemplaren, een aanzienlijke toename ten opzichte van het dieptepunt van naar schatting slechts 10.000 individuen. Dit herstel is grotendeels het gevolg van het wereldwijde moratorium op de commerciële walvisvaart dat in 1986 van kracht werd.

Een cruciaal aspect van dit succes is de opmerkelijke gedragsflexibiliteit van de bultrug, met name met betrekking tot dieetkeuzes. Observaties in de Russische Senyavin-straat door onderzoekers zoals Filatova toonden aan dat bultruggen overschakelden van de jacht op polaire kabeljauw naar krill toen hun primaire voedselbron verdween. Deze adaptieve capaciteit wordt door wetenschappers, wier bevindingen gepubliceerd zijn in Marine Mammal Science, beschouwd als essentieel voor hun evolutionaire overleving en veerkracht. De Internationale Walviscommissie (IWC) schatte in evaluaties tussen 2006 en 2015 dat de populatie zich tot 30 procent van het oorspronkelijke niveau had hersteld.

Bultruggen staan bekend als inventieve baleinwalvissen met een repertoire aan jachtstrategieën die gebruikmaken van omgevingskenmerken. De techniek die bekendstaat als 'trap-feeding', voor het eerst gedocumenteerd bij noordoostelijk Vancouver Island (NEVI), Canada, in 2011, illustreert dit. Hierbij positioneert de walvis zich verticaal met de bek wijd open nabij het wateroppervlak om prooien, vaak juveniele haring, te lokken. Vervolgens gebruiken de walvissen hun grote borstvinnen of een draaibeweging om de vis in de bek te dirigeren, een energie-efficiënte foerageermethode. Tegen november 2023 hadden 32 bultruggen deze cultureel overgedragen techniek aangeleerd.

Naast 'trap-feeding' wordt ook 'bubble-net feeding' veelvuldig waargenomen, waarbij groepen walvissen in een cirkel zwemmen en een gordijn van luchtbellen blazen om prooivissen te omsluiten. Een andere methode, 'lobtail feeding', voor het eerst opgemerkt in 1980 en bestudeerd in 2013 in Science, omvat het krachtig slaan met de staart op het wateroppervlak om vluchtende vis, zoals zandspieringen, in het water te houden tijdens het vormen van de bubbelgordijnen. Onderzoeker Filatova ziet de toekomst van de bultrug positief tegemoet, mede door smeltend zee-ijs dat nieuwe Arctische leefgebieden opent, hoewel zij bezorgd is over soorten die strikt afhankelijk zijn van het Arctische milieu, zoals de Groenlandse walvis en de narwal.

Hoewel de populatie in de Noord-Atlantische Oceaan naar schatting 11.500 individuen telt en die op het zuidelijk halfrond 25.000, zijn de gegevens voor die laatste groepen minder nauwkeurig. De IUCN wijzigde de status van de bultrug in 2008 naar 'niet bedreigd' (least concern), terwijl verschillende populaties op het noordelijk halfrond nog steeds als 'bedreigd' of 'in gevaar' geclassificeerd zijn. Dit onderstreept de complexiteit van het beheer van een soort die zich over grote oceaanbekkens beweegt en gerichte beschermingsinspanningen per regionale groep vereist.