Đánh giá lại Tác động của Phơi nắng tới Lợi ích Tuổi thọ

Nghiên cứu mới đang xem xét lại vai trò của việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, cho thấy phơi nắng ở mức độ vừa phải có thể mang lại lợi ích đáng kể cho tuổi thọ, đặc biệt đối với những người sống ở các vĩ độ phía Bắc. Phân tích này thách thức các khuyến nghị y tế công cộng hiện hành vốn thường ưu tiên việc phòng tránh tuyệt đối.

Những phát hiện này đặc biệt quan trọng khi xem xét rằng, theo một số ước tính, cứ một trường hợp tử vong do ung thư da liên quan đến phơi nắng quá mức, thì có tới 75 ca tử vong do các nguyên nhân khác, như bệnh tim mạch, có thể được ngăn ngừa, đòi hỏi phải cân nhắc kỹ lưỡng cán cân rủi ro và lợi ích. Giáo sư Richard Weller đã thực hiện một phân tích sâu rộng dựa trên dữ liệu từ UK Biobank, tập trung vào các quần thể Bắc Âu. Phân tích của ông đã thiết lập mối liên hệ rõ ràng giữa việc tăng cường tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và việc giảm tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân, bao gồm giảm đáng kể số ca tử vong do bệnh tim mạch và ung thư nói chung trong nhóm dân số này. Sự giảm nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng như bệnh tim, huyết áp cao, tiểu đường và đa xơ cứng cũng được các nhà khoa học liên kết với lượng vitamin D thấp hơn ở những người ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Một cơ chế sinh học quan trọng đằng sau những lợi ích này được cho là sự giải phóng nitric oxide (NO) do tia cực tím (UV) gây ra, một quá trình hoạt động độc lập với cơ chế Vitamin D. Nitric oxide là chất điều hòa sinh học quan trọng, được sản xuất bởi nội mô mạch máu, có vai trò làm giãn động mạch và giảm huyết áp. Nghiên cứu của các nhà khoa học Anh tại Đại học Southampton đã chỉ ra rằng bức xạ tia cực tím A có thể làm giãn mạch máu và hạ huyết áp, có thể do thúc đẩy sự dịch chuyển của oxit nitric từ da vào máu, củng cố quan điểm về tác động trực tiếp của ánh nắng mặt trời lên sức khỏe tim mạch.

Nhà khoa học thần kinh Andrew Huberman cũng ủng hộ việc tiếp xúc an toàn với ánh sáng mặt trời, nhấn mạnh khả năng của nó trong việc cải thiện sức khỏe nội tiết tố và chức năng ty thể, từ đó thúc đẩy tuổi thọ. Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng việc phơi nắng buổi sáng vừa phải, khoảng 20 phút, có thể hỗ trợ điều hòa huyết áp và đường huyết, đồng thời thúc đẩy nhận thức và trí nhớ. Hơn nữa, ánh sáng mặt trời buổi sáng sớm giúp thiết lập đồng hồ bên trong cơ thể, có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, một yếu tố quan trọng cho tuổi thọ.

Các chuyên gia hiện đang kêu gọi sự thay đổi trong hướng dẫn sức khỏe cộng đồng, khuyến khích việc tiếp xúc an toàn, điều độ với ánh nắng mặt trời thay vì chủ trương né tránh hoàn toàn. Quan điểm về việc tránh nắng tuyệt đối đang bị thách thức bởi các dữ liệu cho thấy việc thiếu ánh nắng mặt trời mang lại nguy cơ tử vong tương đương với hút thuốc lá ở một số nhóm dân số, nhấn mạnh sự cần thiết phải đạt được sự cân bằng tối ưu. Tuy nhiên, điều này vẫn cần đi đôi với khuyến nghị sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF cao hàng ngày để phòng ngừa cháy nắng, nguyên nhân chính gây tổn thương da và tăng nguy cơ ung thư da.

Trong khi đó, các nghiên cứu về biến đổi khí hậu cho thấy nắng nóng cực đoan là một mối đe dọa nghiêm trọng, với ước tính có khoảng 16.500 ca tử vong liên quan đến nhiệt ở các thành phố châu Âu trong mùa hè năm 2025 do sự nóng lên toàn cầu. Điều này làm nổi bật sự phức tạp trong việc điều chỉnh hành vi phơi nắng: cần tối đa hóa lợi ích sức khỏe từ ánh nắng tự nhiên có kiểm soát trong khi vẫn phải cảnh giác với các nguy cơ nhiệt độ cực đoan do khí hậu gây ra.