Sự Phổ Quát Của Từ "Mama" Trong Ngôn Ngữ Bắt Nguồn Từ Sinh Lý Trẻ Sơ Sinh

Từ ngữ chỉ người mẹ, thường được đơn giản hóa thành biến thể của "mama," xuất hiện tương đồng đáng kinh ngạc qua các ngôn ngữ không liên quan như tiếng Swahili, tiếng Nhật và tiếng Nga. Hiện tượng này không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên mà là hệ quả trực tiếp của sinh lý học con người và các giai đoạn phát triển ngôn ngữ ban đầu, một chủ đề được các nhà ngôn ngữ học phân tích sâu sắc trong nghiên cứu năm 2025.

Cơ sở của tính phổ quát này nằm ở ngữ âm học của tiếng bập bẹ ở trẻ nhỏ, nơi các âm tiết dễ dàng được lặp lại thành các tổ hợp phụ âm-nguyên âm đơn giản. Các phụ âm đôi môi như /m/, /p/, và /b/ kết hợp với nguyên âm mở /a/ là những âm tiết dễ tạo ra nhất về mặt cơ học, dẫn đến sự xuất hiện tự nhiên của các biến thể như "ma-ma" hoặc "pa-pa" khi trẻ bắt đầu bập bẹ. Các nhà nghiên cứu tại Đại học British Columbia đã ghi nhận rằng trẻ sơ sinh thể hiện hoạt động não bộ gia tăng khi tiếp nhận những âm thanh lặp lại, quen thuộc này. Các âm vị này là những âm thanh đầu tiên trẻ con tạo ra vì chúng đòi hỏi sự đóng khép môi đơn giản và rung động tự nhiên, thường xảy ra trong quá trình bú hoặc quấy khóc.

Nhà ngôn ngữ học Roman Jakobson đã đưa ra giả thuyết rằng âm "M" trong "mama" có nguồn gốc từ tiếng rên rỉ trong mũi mà trẻ phát ra trong quá trình bú mẹ. Giả thuyết của Jakobson gợi ý rằng âm thanh này ban đầu có thể biểu thị sự "no đủ" hoặc cảm giác an toàn, trước khi nó được chính thức gán cho danh xưng "mẹ." Cha mẹ, theo phản xạ tự nhiên, liên kết những âm thanh êm dịu này với người chăm sóc chính, từ đó củng cố "mama" thành một thuật ngữ gắn liền với sự kết nối và an ninh thiết yếu.

Nghiên cứu của Murdock năm 1957 đã khảo sát 470 ngôn ngữ và phát hiện ra rằng từ chỉ "mẹ" có dạng âm tiết là ma, mẹ, hoặc mo trong 52% ngôn ngữ được khảo sát, trong khi từ chỉ "bố" thường là pah, po, tah, hoặc to trong 55% ngôn ngữ. Sự hiện diện rộng rãi của âm "M" cho người mẹ trên các họ ngôn ngữ không liên quan này cho thấy một xu hướng mạnh mẽ, không phải là sự vay mượn văn hóa trực tiếp, mà là một năng lực bẩm sinh chung của con người. Chuyên gia John Locke từ Đại học Cambridge cũng chỉ ra rằng âm /m/ là âm tự nhiên và dễ phát âm nhất.

Việc nhận thức được yếu tố ngôn ngữ cơ bản này, vốn thống nhất hàng tỷ người, mang lại một lời nhắc nhở hữu hình về di sản chung của nhân loại, một ngôn ngữ trực giác cơ bản có trước những khác biệt văn hóa phức tạp. Các nhà Ngữ pháp tạo sinh, theo lý thuyết Ngữ pháp Phổ quát của Chomsky, cũng xem xét các phát ngôn ban đầu như "mama" hay "dada" là biểu hiện của năng lực ngôn ngữ bẩm sinh. Khuynh hướng này còn mở rộng sang các khái niệm cơ bản khác, chẳng hạn như các âm thanh biểu thị sự phủ định ("no" hay "na") hoặc biểu hiện cơn đau ("ay"), vốn phát sinh từ các chức năng cơ thể và phát âm cơ bản.