Brezilya'da Devlet İletişimini Sadeleştiren Ulusal Sade Dil Politikası Yürürlüğe Girdi

Brezilya, kamu sektöründeki iletişim standartlarını birleştirmeyi ve basitleştirmeyi amaçlayan yeni bir yasal düzenlemeyi hayata geçirdi. Başkan Luiz Inácio Lula da Silva tarafından 14 Kasım 2025 tarihinde yürürlüğe konulan ve 17 Kasım 2025 tarihinde resmi olarak yayımlanan 15.263 sayılı Kanun, Ulusal Sade Dil Politikasını tesis etti. Bu önemli düzenleme, federal, eyalet ve belediye düzeyindeki tüm kamu kurumlarını, vatandaşlarla kurdukları iletişimde açık, net ve kolay anlaşılır mesajlar kullanmakla yükümlü kılıyor.

Bu politikanın temel hedefi, vatandaşların resmi bilgilere zahmetsizce ulaşabilmesini, bunları doğru bir şekilde yorumlayabilmesini ve kullanabilmesini sağlamaktır. Beklenen faydalar arasında bürokratik maliyetlerin düşürülmesi ve aracı ihtiyacının azaltılması yer alıyor. Kanun, resmi yazışmalar için teknik standartlar belirliyor; kısa cümlelerin, etken çatının tercih edilmesini ve gereksiz jargondan ya da nadiren kullanılan yabancı kelimelerden kaçınılmasını şart koşuyor. Ayrıca, politika kapsayıcılığa büyük önem veriyor ve 2015 tarihli Engelli Kişiler Statüsü Kanunu'nun (Kanun No: 13.146/2015) hükümleriyle uyumlu olarak, engelli bireylerin mesajları daha rahat anlaması için düzenlemeler getiriyor.

15.263 Sayılı Kanun'un en dikkat çekici maddelerinden biri, Portekizce Resmi Özet Sözlüğü (VOLP) ve 2008 Yazım Anlaşması ile belirlenen dilbilgisi kurallarına uyulması zorunluluğudur. Bu hüküm, özellikle ikili olmayan kişileri ifade etmek amacıyla kullanılan 'todes', 'elu' veya 'amigues' gibi yeni cinsiyetli çekim formlarının resmi belgelerde kullanılmasını açıkça yasaklamaktadır. Bu tedbirin savunucuları, amacın resmi yazışmalarda dilbilgisi normlarını ve netliği korumak olduğunu belirtiyor. Ancak bu durum, Brezilya'nın BM ve UNESCO tavsiyeleri de dahil olmak üzere uluslararası yükümlülüklerinin cinsiyet açısından kapsayıcı bir dil kullanımını teşvik etmesi nedeniyle eleştirilere yol açtı.

Başlangıçta Milletvekili Erika Kokay tarafından, hükümeti halka 'sade dil' aracılığıyla yaklaştırma hedefiyle önerilen bu girişim, Millet Meclisi'nde kabul edilirken tartışmalı bir cinsiyet ekleme değişikliğine uğradı. Brezilya Dilbilim Derneği (Abralin), Başkanın ilk tasarının 7. maddesi üzerinde kullandığı kısmi vetoyu olumlu karşıladı. Bu madde, uygulamaların öznel takibinden sorumlu bir kamu görevlisinin atanmasını öngörüyordu.

İcra makamının 90 gün içinde detaylandırması gereken bu kuralların uygulamaya konulması, belediyeler de dahil olmak üzere tüm yönetim kademelerini etkileyecek. Danışman Patrícia Matuszewski'ye göre, yasa önemli bir ilerleme olsa da, yönetim kültüründe bir değişim gerektiriyor; yani iç süreç odaklı iletişimden, vatandaş merkezli bir iletişim modeline geçiş şarttır. Bu dönüşüm, sade dil politikasının Brezilya kamu hizmetlerinde kalıcı bir etki yaratmasının anahtarı olacaktır.