Mikrobiyal Yağlar Palmiye Yağı Alternatifleri Olarak Yükseliyor

Küresel ölçekte palmiye yağına olan bağımlılık, ormansızlaşma riskleriyle ilişkilendirildiğinden, sürdürülebilir ikame çözümlere yönelik yenilikler hız kazanmaktadır. Bu arayışın merkezinde, maya veya mikroalglerden elde edilen mikrobiyal yağlar bulunmaktadır. Bu biyoteknolojik ürünler, özellikle özel yağ gerektiren uygulamalarda, palmiye yağının çok yönlülüğüne eşdeğer özellikler sergilemektedir. Bu yeni nesil yağlar, geleneksel kaynaklara kıyasla çevresel ayak izini önemli ölçüde azaltma potansiyeli taşımaktadır.

Araştırmacılar, kozmetik sektörü için yağ üretimi amacıyla özellikle Metschnikowia pulcherrima mayası üzerinde optimizasyon çalışmaları yürütmektedir. Bu maya türünün, demir içeren ortamlarda (örneğin 0.02 g/L FeSO4.7H2O) büyüyebildiği ve pulcherrimin pigmenti üreterek bazı mantar türlerine karşı rekabet avantajı sağladığı bilinmektedir. Bu türün ürettiği yağ, kuru ağırlığının yaklaşık %40'ına ulaşabilen steroller ve trigliserit karışımı içerir; trigliserit kısmı palmitik, palmitoleik, oleik ve linoleik asitler açısından zengindir. Bu yağların gıda uygulamalarına yönelik potansiyelinin yakında tam olarak değerlendirilmesi beklenmektedir.

Hollanda merkezli NoPalm Ingredients şirketi, tarımsal atıkları kullanarak GDO içermeyen mayalar aracılığıyla 'drop-in' maya yağları üretmek üzere bir demonstrasyon fabrikası kurma sürecine girmiştir. Bu tesis, Ede'deki Gıda İnovasyon Kampüsü'nde NIZO Gıda Araştırmaları ile iş birliği içinde kurulmaktadır. Şirket CEO'su Lars Langhout'a göre bu adım, pilot ölçekten ticari üretime geçişi simgeleyen somut bir kilometre taşıdır. Fabrika, başlangıçta yılda birkaç yüz ton üretim kapasitesine sahip olacak ve 2026'nın ikinci yarısında ilk endüstriyel üretimi hedefleyerek zamanla 1.200 tonun üzerine çıkmayı planlamaktadır. Bu entegre tesis, şirketin operasyonlarını tek bir çatı altında toplayarak maliyetleri düşürmeyi ve tedarik güvenliğini artırmayı amaçlamaktadır.

Kaliforniya'da faaliyet gösteren Checkerspot ise Prototheca moriformis mikroalga türünü kullanarak farklı bir yaklaşım geliştirmiştir. Bu şirket, genetik mühendisliği kullanmadan, yüksek oleikli palmiye yağına benzer bir yağ asidi profili elde etmiştir. Checkerspot'un ürünü, yüksek oleikli palmiye yağında yaklaşık %49 olan oleik asit oranını aşarak %55-57 seviyelerine ulaşırken, benzer oranda palmitik asit (%30-32) içermektedir. Bu teknoloji, laboratuvardan endüstriyel seviyelere ölçeklenebilirliği kanıtlamış olup, yağ verimi kuru hücre ağırlığının yaklaşık %70'ine ulaşmıştır. Bu yaklaşım, ekvatoral iklimlere bağımlı olmayan, dağıtık üretim imkanı sunarak tedarik zinciri kırılganlıklarını azaltmaktadır.

Bu mikrobiyal çözümler, palmiye veya soya yağına kıyasla karbondioksit emisyonlarında %95'e varan bir azalma ve daha düşük arazi kullanımı gibi önemli çevresel avantajlar sunmaktadır. Ancak, bu sürdürülebilir alternatiflerin yaygın pazar payı elde edebilmesi için aşmaları gereken temel engel, palmiye yağının mevcut yüksek hacimli verimliliğine ve düşük maliyetine rakip olabilmektir. Özellikle Avrupa Birliği'nin Ormansızlaşma ile Mücadele Yönetmeliği (EUDR) gibi düzenlemeler, tüketicileri ve üreticileri sürdürülebilir ve ormansızlaşmadan arındırılmış alternatiflere yöneltmekte, bu da NoPalm Ingredients gibi firmalar için fiyat paritesini koruma zorunluluğunu beraberinde getirmektedir.