Unia Europejska ustala cel redukcji emisji netto o 90% do 2040 roku

Negocjatorzy Parlamentu Europejskiego i państw członkowskich osiągnęli 10 grudnia 2025 roku tymczasowe porozumienie w sprawie ustanowienia prawnie wiążącego celu klimatycznego Unii Europejskiej na rok 2040. Zgodnie z ustaleniami, Unia Europejska zobowiązuje się do 90-procentowej redukcji netto emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z poziomami z roku 1990. Ten cel stanowi kluczowy etap na ścieżce do neutralności klimatycznej do roku 2050, umacniając pozycję UE jako lidera w polityce klimatycznej na arenie międzynarodowej.

Porozumienie odzwierciedla kompromis między ambicjami a obawami dotyczącymi konkurencyjności europejskiego przemysłu, osiągnięty po miesiącach intensywnych rozmów. Tekst porozumienia przewiduje obowiązkową redukcję emisji w europejskich sektorach przemysłowych na poziomie 85%. Pozostałe 5% może zostać zrealizowane poprzez nabycie wysokiej jakości międzynarodowych kredytów węglowych, z możliwością ich wykorzystania od 2036 roku. W skrajnym przypadku, przy pełnym wykorzystaniu obu opcji elastyczności, faktyczna redukcja krajowa mogłaby wynieść 80%. Pierwotne zalecenia doradców naukowych UE sugerowały konieczność osiągnięcia w pełni krajowej redukcji na poziomie co najmniej 90-95%.

Kluczowym elementem politycznego kompromisu było przesunięcie uruchomienia systemu handlu uprawnieniami do emisji dla budynków i transportu drogowego, znanego jako ETS2, o jeden rok – z planowanego 2027 roku na rok 2028. Decyzja ta, forsowana przez państwa członkowskie, w tym Polskę, Słowację i Węgry, miała na celu złagodzenie obaw związanych z potencjalnym obciążeniem dla gospodarstw domowych i małych przedsiębiorstw w obliczu rosnących kosztów energii. Mimo opóźnienia pełnego działania ETS2, wymogi monitorowania, raportowania i weryfikacji w ramach tego systemu rozpoczęły się zgodnie z harmonogramem już w 2025 roku.

W trakcie negocjacji widoczne były podziały wewnątrz Unii: kraje takie jak Polska, Słowacja i Węgry argumentowały za mniejszym obciążeniem dla ich przemysłów, podczas gdy państwa takie jak Holandia, Hiszpania i Szwecja opowiadały się za wyższymi ambicjami. Lars Aagaard, duński Minister Klimatu, który przewodniczył negocjacjom, ocenił, że cel „spełnia potrzebę działań klimatycznych, jednocześnie chroniąc naszą konkurencyjność i bezpieczeństwo”. Przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, podkreśliła, że porozumienie demonstruje „silne zaangażowanie w działania klimatyczne”. Niemieckie stowarzyszenia przemysłowe skrytykowały opóźnienie ETS2, wskazując na utratę pewności planowania dla firm.

Ostateczne wejście w życie tej poprawki do Europejskiego Prawa Klimatycznego wymaga formalnej akceptacji zarówno przez Parlament, jak i Radę, po czym nastąpi publikacja w Dzienniku Urzędowym UE. Opóźnienie ETS2 budzi obawy analityków co do sygnałów cenowych dla inwestycji w czystsze technologie oraz potencjalnego wpływu na dochody Funduszu Społecznego na rzecz Klimatu.