EU-onderhandelaars bereiken akkoord over klimaatdoelstelling 2040: 90% netto reductie

Onderhandelaars van het Europees Parlement en de lidstaten hebben op woensdag 10 december 2025 een voorlopige overeenkomst bereikt over een wettelijk bindende klimaatdoelstelling voor 2040. Dit akkoord bevestigt de ambitie van de Europese Unie (EU) om de netto uitstoot van broeikasgassen met 90% te verminderen ten opzichte van de niveaus van 1990. Hiermee blijft de Unie op koers voor het uiteindelijke doel van klimaatneutraliteit tegen 2050. De Europese Commissie, onder leiding van Ursula von der Leyen, benadrukte dat de overeenkomst een sterke toewijding aan klimaatactie demonstreert en een pragmatische route voor 2040 biedt die rekening houdt met de huidige economische en geopolitieke omstandigheden.

De consensus vereiste aanzienlijke compromissen, met name over de flexibiliteitsmechanismen. Het akkoord stelt een verplichte binnenlandse reductie van 85% voor Europese industrieën vast. De resterende 5% mag worden gecompenseerd door de aankoop van hoogwaardige internationale koolstofkredieten vanaf 2036. Als beide flexibiliteitsopties volledig worden benut, daalt de daadwerkelijke binnenlandse reductie naar 85%. Dit is een verhoging ten opzichte van de oorspronkelijke 3% toegestane inzet van internationale kredieten, zoals voorgesteld door de Commissie. Wetenschappelijke adviseurs van de EU hadden eerder gepleit voor een volledig binnenlandse doelstelling van minimaal 90-95%, wat suggereert dat het overeengekomen doel minder streng is dan wetenschappelijk geadviseerd.

Een ander cruciaal onderdeel van het compromis betreft de uitgestelde invoering van het EU-emissiehandelssysteem voor gebouwen en wegvervoer, bekend als ETS2. De implementatie hiervan is met één jaar verschoven naar 2028. Hoewel de monitoring-, rapportage- en verificatievereisten voor ETS2 zoals gepland in 2025 van start gaan, vindt de eerste verplichting tot het inleveren van emissierechten nu pas in 2029 plaats voor de emissies van 2028. Deze vertraging was een concessie aan lidstaten, waaronder Polen, Slowakije en Hongarije, die bezwaren uitten vanwege hoge energiekosten en concurrentiedruk. Landen als Nederland, Spanje en Zweden hadden juist aangedrongen op een hogere ambitie.

De Deense minister van Klimaat, Lars Aagaard, die namens de EU-regeringen onderhandelde, verklaarde dat de doelstelling voldoet aan de behoefte aan klimaatactie en tegelijkertijd de concurrentiekracht en veiligheid waarborgt. De vertraging van ETS2, dat via een CO2-prijs van circa 60 €/tCO2 de prijs van fossiele brandstoffen in gebouwen en transport moet verhogen en het Sociale Klimaatfonds moet financieren, wordt echter bekritiseerd door sommige industriegroepen, zoals de Duitse BDI. Zij stellen dat dit een jaar extra nadeel creëert voor kleinere industriële bedrijven. De vertraging kan leiden tot een verlies van momentum en zwakkere prijssignalen voor investeringen in schonere alternatieven. De formele goedkeuring door zowel het Parlement als de Raad is nog vereist voordat de wijziging van de Europese Klimaatwet van kracht wordt. De wetgeving omvat een herzieningsmechanisme waarbij de Commissie elke twee jaar de voortgang beoordeelt.