Rada UE zatwierdza reformę migracyjną: Wprowadzenie zewnętrznych ośrodków i zaostrzenie zasad azylowych

Ósmy grudnia 2025 roku przyniósł kluczowe porozumienie w Radzie Unii Europejskiej dotyczące głównych elementów nadchodzącego prawodawstwa migracyjnego. Osiągnięcie tej zgody ustala stanowisko negocjacyjne UE przed dalszymi rozmowami z Parlamentem Europejskim, których celem jest sfinalizowanie całego pakietu legislacyjnego. Ten krok stanowi istotny zwrot w polityce europejskiej, mający na celu usprawnienie procedur przyjmowania migrantów oraz zwiększenie efektywności postępowań azylowych w całej wspólnocie.

Fundamentalnym elementem tej szeroko zakrojonej reformy jest zaostrzenie regulacji dotyczących składania wniosków o azyl. Nowe przepisy upoważniają państwa członkowskie do odrzucenia rozpatrywania wniosku, jeśli teoretycznie istnieje możliwość zapewnienia ochrony dla danego aplikanta w wyznaczonym „bezpiecznym kraju trzecim”. Minister ds. migracji, Daniel Stocklund, skomentował, że ten środek ma zachęcić migrantów do poszukiwania bezpieczniejszych destynacji poza granicami Unii Europejskiej. W obecnej wersji uzgodniona lista „bezpiecznych krajów trzecich pochodzenia” obejmuje siedem państw: Kosowo, Bangladesz, Kolumbię, Egipt, Indie, Maroko i Tunezję. W rezultacie, obywatele tych krajów napotykają na znacznie większe prawdopodobieństwo odrzucenia ich roszczeń azylowych po przybyciu do UE.

Co więcej, zrewidowany system wprowadza ujednoliconą zasadę dotyczącą deportacji, nakazując opuszczenie terytorium Unii Europejskiej osobom, których wnioski azylowe zostały odrzucone. Nieprzestrzeganie tego nakazu opuszczenia kraju stworzy podstawę prawną do utworzenia „ośrodków powrotowych” zlokalizowanych poza jurysdykcją UE, w których migranci będą oczekiwać na repatriację. Mechanizm solidarności, będący kluczowym elementem porozumienia, nakłada obowiązek relokacji 21 000 osób lub zapewnienia wsparcia finansowego w wysokości 420 milionów euro (lub 430 milionów dolarów amerykańskich) dla państw członkowskich znajdujących się na pierwszej linii frontu migracyjnego, takich jak Cypr, Grecja, Włochy i Hiszpania.

Państwa uczestniczące mogą wywiązać się ze swoich zobowiązań na kilka sposobów: poprzez fizyczną relokację, wniesienie wkładu finansowego równego 20 000 euro za każdą osobę nieprzyjętą, lub poprzez dostarczenie bezpośredniego wsparcia operacyjnego. Warto zaznaczyć, że Polska uzyskała już całkowite zwolnienie z tych obowiązków na nadchodzący rok, co świadczy o złożoności negocjacji, które doprowadziły do ostatecznego kształtu umowy.

Ta reforma, stanowiąca największą od piętnastu lat modyfikację polityki migracyjnej, naturalnie wywołała ostrą krytykę. Organizacja Amnesty International wyraziła poważne obawy, twierdząc, że nowe podejście UE w istocie „odczłowiecza” migrantów. Ekspertka Amnesty, Olivia Sundberg, określiła te środki jako pozbawianie jednostek praw wyłącznie na podstawie ich statusu migracyjnego. Organizacje broniące praw człowieka koncentrują się zwłaszcza na tym, jak rozszerzenie definicji „bezpiecznego kraju trzeciego” podważa fundamentalną zasadę indywidualnej oceny każdego wniosku azylowego.

Finalizacja tego paktu kończy długotrwałe negocjacje, które rozpoczęły się w 2020 roku, napędzane rosnącym niezadowoleniem społecznym z powodu skali imigracji. Postrzegana nieskuteczność Rozporządzenia Dublińskiego w okresach szczytowych migracji w latach 2015–2016 nałożyła nieproporcjonalne obciążenie na kraje graniczne. Obecnie oczekuje się, że Komisja Europejska przedstawi zunifikowany plan wdrożenia, mający na celu pomoc państwom członkowskim w integracji tych nowych przepisów w ciągu kolejnych dwóch lat. Porozumienie w sprawie tych regulacji zwiastuje nową erę zarządzania migracją w Europie, kładąc silny nacisk na kontrolę granic zewnętrznych oraz przyspieszenie procedur powrotowych.