Ukraina rezygnuje z NATO w zamian za gwarancje USA; terytoria pozostają punktem spornym w rozmowach pokojowych

Intensywne zabiegi dyplomatyczne w Berlinie, koncentrujące się na amerykańskim planie pokojowym, przyniosły znaczące rezultaty w poniedziałek, 15 grudnia 2025 roku, kontynuując rozmowy rozpoczęte w niedzielę 14 grudnia. Spotkania, które odbyły się w Kancelarii Federalnej pod przewodnictwem Kanclerza Friedricha Merza, miały na celu wypracowanie porozumienia kończącego konflikt do końca bieżącego roku. Kluczowym ustępstwem ze strony Kijowa była deklaracja prezydenta Wołodymyra Zełenskiego o gotowości do zaniechania aspiracji do członkostwa w NATO w zamian za wiążące gwarancje bezpieczeństwa, wzorowane na Artykule 5 NATO, udzielone przez Stany Zjednoczone, Kanadę i Japonię.

Kanclerz Merz określił ofertę USA jako „naprawdę niezwykłą” i „ważny krok naprzód”, wskazując na szansę na „prawdziwy proces pokojowy”. Centralnym elementem postępu jest wymiana ustępstw: Ukraina rezygnuje z NATO, a w zamian otrzymuje mechanizm bezpieczeństwa, który ma być wspierany przez powołanie europejskich „wielonarodowych sił” (Koalicji Chętnych), wspieranych przez USA, do zabezpieczania przestrzeni powietrznej i morskiej oraz wsparcia odbudowy sił zbrojnych Ukrainy. Premier Polski Donald Tusk, który uczestniczył w spotkaniu, podkreślił, że po raz pierwszy usłyszał od amerykańskich negocjatorów zaangażowanie USA w gwarancje bezpieczeństwa, co uznał za przełom. Zgodnie z oświadczeniem europejskich przywódców, siły zbrojne Ukrainy w czasie pokoju mają utrzymać liczebność na poziomie 800 000 żołnierzy.

Pomimo optymizmu, kwestie terytorialne pozostają główną przeszkodą w osiągnięciu trwałego pokoju. Prezydent Zełenski stanowczo wykluczył jakiekolwiek ustępstwa terytorialne, zaznaczając, że porozumienie musi opierać się na obecnych liniach frontu, co jest dla Kijowa „już kompromisem”. Wcześniejsze rozmowy w niedzielę, trwające ponad pięć godzin, nie przyniosły kompromisu w sprawie Donbasu, gdzie administracja Donalda Trumpa proponowała „strefę zdemilitaryzowaną”. Rzecznik Kremla Dmitrij Peskow powitałby poważne decyzje pokojowe, ale ostrzegł przed „sztuczkami mającymi na celu zyskanie na czasie”.

Innym obszarem odnotowanego postępu jest wykorzystanie zamrożonych rosyjskich aktywów banku centralnego, których szacowana wartość to około 300–335 miliardów USD. Kanclerz Merz odnotował znaczący postęp w tej materii. Dyskusje w UE koncentrują się na mechanizmie pożyczkowym, który pozwoliłby wykorzystać dochody z tych aktywów na rzecz Ukrainy, choć Belgia wyraża obawy prawne. Wcześniej kraje G7 uzgodniły plan pożyczki dla Ukrainy w wysokości 50 miliardów USD, zabezpieczonej odsetkami generowanymi przez te środki. W tle rozmów, mających zakończyć konflikt wchodzący w czwartą zimę, miała miejsce ukraińska operacja – atak bezzałogowym statkiem podwodnym na rosyjski okręt podwodny klasy Kilo w Noworosyjsku w nocy z 14 na 15 grudnia 2025 roku.

Wśród uczestników szczytu w Berlinie, oprócz delegacji USA i Ukrainy, byli obecni m.in. Prezydent Francji Emmanuel Macron, Premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer, Premier Włoch Giorgia Meloni, Prezydent Finlandii Alexander Stubb, Premier Holandii Dick Schoof, Premier Norwegii Jonas Gahr Støre, Premier Danii Mette Frederiksen, Premier Szwecji Ulf Kristersson, oraz Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen. Wątpliwości pozostają co do tego, czy gwarancje bezpieczeństwa USA będą wymagały zatwierdzenia przez Senat Stanów Zjednoczonych.