Gastronazjonalizm i Gastrodyplomacja: Kuchnia jako Element Tożsamości i Wpływu Międzynarodowego

Gastronazjonalizm, koncepcja postrzegająca jedzenie jako zwierciadło tożsamości narodowej, umacnia przynależność do wspólnoty i pełni funkcję kluczowego markera kulturowego. Dla imigrantów tradycje kulinarne stanowią istotne wsparcie w procesie akulturacji w nowych środowiskach. W przeciwieństwie do postaw antagonistycznych, gastronomia sprzyja wymianie i współdzieleniu, co jest widoczne w rozwoju międzynarodowych restauracji w dużych aglomeracjach, takich jak Madryt. Potrawy te funkcjonują jako pomost w kontaktach międzykulturowych, obejmując zarówno codzienne posiłki, jak i oficjalne bankiety państwowe.

Jedzenie, jako fundamentalny element kultury, odzwierciedla dynamikę społeczną i tradycje narodu. W kontekście migracji, tradycje kulinarne osób przybywających wzbogacają krajobraz gastronomiczny krajów przyjmujących, co obserwuje się między innymi w Wielkiej Brytanii. Choć zjawisko homogenizacji kulinariów jest obecne, skrajnie prawicowe ugrupowania podejmują próby polityzacji zwyczajów kulinarnych w celu kreowania podziałów. Mimo to, siła jedzenia w budowaniu pozytywnego wizerunku jest niezaprzeczalna.

Gastrodyplomacja, czyli strategiczne wykorzystanie kuchni narodowej do kształtowania globalnego postrzegania kraju, staje się coraz bardziej widoczne na arenie międzynarodowej. Przykładem jest Tajlandia, której rządowe programy promocyjne, w tym kampania „Amazing Thailand. New Chapter” rozpoczęta w czerwcu 2022 roku, miały na celu odrodzenie turystyki po pandemii, co doprowadziło do podwojenia liczby tajskich restauracji na świecie. Portugalia z kolei dekady temu dokonała transformacji menu dyplomatycznych, odchodząc od dominacji kuchni francuskiej na rzecz promowania rodzimych dań, co stanowiło kluczową zmianę w budowaniu autentycznej marki narodowej.

W kontekście wyzwań turystycznych, takich jak spadek liczby przyjazdów do Tajlandii o 6% w pierwszych siedmiu miesiącach 2025 roku, promocja kuchni pozostaje filarem strategii mającej przyciągnąć zamożniejszych klientów, zgodnie z planami Prezes TAT Thapanee Kiatphaibool na rok 2025. W 2024 roku Tajlandia odnotowała dochód z turystyki w wysokości 7,5 miliarda dolarów. Adaptacja kulturowa poprzez zwyczaje żywieniowe dotyka znaczną część populacji globalnej, szacowanej przez ONZ na ponad 200 milionów ludzi, co podkreśla wagę kulinariów w procesach migracyjnych.

W środowisku międzynarodowym, gdzie różnice kulturowe mogą generować napięcia, jedzenie oferuje neutralny grunt do dialogu. W Polsce również obserwuje się polaryzację wokół kwestii kulinarnych, widoczną w debatach dotyczących konsumpcji produktów globalnych versus wspieranie polskiej gastronomii. Ostatecznie, gastronomia, jako wyraz tożsamości, posiada potencjał do łagodzenia różnic i ułatwiania nawiązywania relacji międzyludzkich na różnych szczeblach społecznych.