Gastronomie als Spiegel van Identiteit en Instrument voor Gastrodiplomatie

Het concept van gastronationalisme positioneert voedsel als een fundamentele weerspiegeling van nationale identiteit en tevens als een proactief instrument voor diplomatieke beïnvloeding, wat het nationale saamhorigheidsgevoel versterkt. Voedsel functioneert als een cultureel baken dat minder conflictueus is dan andere nationale uitingen, wat van bijzonder belang is voor immigranten die hun weg zoeken in nieuwe sociale structuren. In tegenstelling tot nationalistische stromingen die de nadruk leggen op competitie, bevordert gastronomie juist het delen van culturele ervaringen, een fenomeen dat zichtbaar is in de bloei van internationale restaurants in multiculturele centra zoals Madrid.

Gastrodiplomatie, de strategische inzet van de nationale keuken om de perceptie in het buitenland te sturen, wint aan momentum in de internationale arena. Portugal illustreert dit door decennia geleden een bewuste verschuiving te maken in hun diplomatieke menu's, waarbij de traditionele Franse keuken werd ingeruild voor authentieke Portugese gerechten. Deze verschuiving kadert in een bredere context van culturele herwaardering, waarbij landen hun culinaire erfgoed inzetten om hun imago te versterken. Zoals de geschiedenis van Portugal aantoont, na de gloriedagen van de ontdekkingsreizen in de 15e en 16e eeuw, volgde een periode van verlies van rijkdom en status, wat de huidige focus op culturele 'soft power' verklaart.

Thailand heeft met succes overheidsinitiatieven gelanceerd om de nationale keuken wereldwijd te promoten, wat resulteerde in een verdubbeling van het aantal Thaise restaurants internationaal en een significante impuls voor het toerisme. Dit succes werd recentelijk bevestigd toen Thailand in 2025 de hoogste score ooit behaalde in de Readers' Choice Awards van een toonaangevend reistijdschrift voor voedselbestemmingen, met een score van 98,33 uit 100. De lof van de kiezers richtte zich op de dynamische straatvoedselscene en de regionale specialiteiten, waarbij zeven restaurants in Bangkok tot de top 35 wereldwijd behoorden. Deze erkenning onderstreept de positie van Thailand als een wereldwijd culinair knooppunt en valideert de inspanningen om de culinaire aantrekkingskracht te diversifiëren voorbij de bekende stranden.

Voedsel fungeert als een krachtig middel om dialoog en verbinding te faciliteren, waarbij het culturele verschillen kan verzachten in uiteenlopende contexten, van informele familiemaaltijden tot staatsbanketten. De complexiteit van de Thaise keuken, met zijn subtiele technieken zoals het stampen van curry's in plaats van ze te mixen, trekt internationale aandacht. Chef Roger van Damme merkte op dat de afwisseling tussen zoet en pikant, samen met internationale invloeden, Bangkok in de komende jaren tot de 'place to be' voor veel chefs zou maken. Het promoten van deze culinaire diepgang, bijvoorbeeld via initiatieven zoals de 'Tasty Thailand' samenwerking met Gault&Millau in België, heeft geholpen Thailand als een kwalitatieve gastronomische bestemming te profileren.

De culinaire geschiedenis van Portugal zelf toont een lange evolutie, waarbij de Romeinen tarwe introduceerden en de Arabieren irrigatietechnieken, rijst en zuidvruchten meebrachten, wat de basis legde voor gerechten als açordo di bacalhau en cataplana. De ontdekkingsreizen vanaf de 15e eeuw brachten nieuwe producten zoals tomaten en maïs uit Amerika, en specerijen uit Azië, wat de Portugese eetcultuur permanent verrijkte. De hedendaagse inzet op gastronomie is een voortzetting van deze historische uitwisseling, waarbij de nationale keuken nu wordt gebruikt om het land op het wereldtoneel te positioneren, een strategie die in lijn is met de algemene trend van gastronomische diplomatie die ook door andere naties wordt omarmd.