SOHO Observatorium Bereikt Dertig Jaar Ruimtevlucht; Zonnefysica en Kometenjacht Worden Voortgezet

Het Solar and Heliospheric Observatory (SOHO), een gezamenlijke onderneming van de European Space Agency (ESA) en NASA, werd op 2 december 1995 gelanceerd. Oorspronkelijk ontworpen voor een missie van twee jaar, viert het observatorium op 2 december 2025 zijn dertigste jubileum in de ruimte. De operationele levensduur van SOHO is momenteel verlengd tot het einde van 2025, afhankelijk van een verdere evaluatie van de instrumenten en systemen.

SOHO heeft zich, hoewel dit niet de primaire missie was, ontwikkeld tot een uiterst productieve komeetjager. Tot en met 1 april 2025 bevestigde de sonde de detectie van 5.189 kometen, waarmee het de meest productieve ontdekker van kometen in de geschiedenis is geworden. De bevestiging van de 5.000ste komeet vond plaats in maart 2024. De detectie van deze objecten, met name de zogenaamde 'sungrazers' die dicht langs de zon vliegen, wordt grotendeels toegeschreven aan de inzet van burgerwetenschappers via het Sungrazer Project.

De wetenschappelijke bijdrage van SOHO omvat bijna ononderbroken gegevensverzameling over bijna drie volledige 11-jarige zonnecycli. Deze data zijn cruciaal voor onderzoek naar de interne structuur van de zon via helioseismologie en de analyse van de buitenste corona. De bijna real-time gegevens van SOHO zijn van vitaal belang voor de huidige voorspelling van ruimteweer, wat essentieel is voor de bescherming van gevoelige infrastructuur zoals elektrische netwerken en satellietconstellaties tegen de impact van Coronal Mass Ejections (CME's).

De nalatenschap van SOHO vormt een fundamentele basis voor de nieuwere generatie zonneobservatoria. De ESA's Solar Orbiter paste bijvoorbeeld in juni 2025 zijn baan aan om beelden van de zuidpool van de zon vast te leggen, een voorheen moeilijk te observeren gebied. NASA's Solar Dynamics Observatory (SDO) voert opvolgingsinstrumenten uit die voortbouwen op de SOHO-methodologie. Bovendien levert SOHO onmisbare contextuele gegevens voor 'multipoint' metingen in samenwerking met actieve missies zoals de Solar Orbiter en NASA's Parker Solar Probe, die zijn laatste primaire missie-perihelium in juni 2025 voltooide.

Voor de toekomstige bewaking van de zon heeft de ESA de Vigil-missie gepland, met een beoogde lancering naar het Lagrange-punt L5 van de Zon-Aarde in 2031. Vigil zal de zon vanuit een 'zijwaarts' perspectief monitoren, wat de waarschuwingstijd voor zonnestormen potentieel met maximaal vijf dagen kan verlengen. Belangrijke financiering voor de ontwikkeling van Vigil werd vastgelegd tijdens de ESA Ministeriële Raad van 2025. Ondanks zijn operationele leeftijd blijft de voortdurende werking van SOHO van fundamenteel belang voor de hedendaagse zonnefysica en dient het als een belangrijk voorbeeld van succesvolle internationale samenwerking.