Dokumenty Watykańskie Ujawniają Międzynarodowy Status Języka Chorwackiego w XVI i XVII Wieku

Dokumenty odnalezione w zasobach Archiwów Watykańskich sugerują, że język chorwacki posiadał znaczącą pozycję międzynarodową w okresie szesnastego i siedemnastego stulecia, co stanowi istotną korektę dotychczasowego rozumienia historii lingwistycznej. Odkrycia te zostały szczegółowo przedstawione przez historyka i dominikańskiego zakonnika, doktora Stjepana Krasića, w czasopiśmie Uniwersytetu w Splicie zatytułowanym "ST-OPEN". Konkluzje Krasića opierają się na analizie sześciu oryginalnych dokumentów pochodzących z archiwów watykańskiej Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, dawniej znanej jako Święta Kongregacja ds. Rozkrzewiania Wiary (Propaganda Fide).

Ustalenia te wskazują, że Kościół Katolicki w XVI wieku podjął decyzję o uznaniu chorwackiego za najbardziej odpowiedni język do komunikacji z ogółem Słowian. W tym kontekście, papieże, w tym Grzegorz XIII oraz Klemens VIII, aktywnie uczestniczyli w decyzjach mających uczynić chorwacki oficjalnym językiem dla wszystkich narodów słowiańskich w ciągu tych dwóch stuleci. Badania wykazują, że w wyniku tej decyzji język chorwacki był nauczany na kluczowych europejskich uniwersytetach, co świadczy o jego podniesionym statusie. Ponadto, Krasić odnotował, że chorwacki był wykorzystywany jako język dyplomatyczny na dworach królewskich, włączając w to dwór w Konstantynopolu.

W 1599 roku, na mocy papieskiego dekretu, Jezuici ustanowili w Rzymie, przy Collegium Romanum, Akademię Języka Iliryjskiego, co Krasić określa mianem 'urodzin chorwackiego naukowego języka literackiego'. Status ten został umocniony dekretem papieża Urbana VIII z 1643 roku, który nakazywał studiowanie chorwackiego, wybranego jako ogólny język dla wszystkich języków słowiańskich, poza granicami Rzymu. W rezultacie, prestiżowe uczelnie światowe, takie jak te w Paryżu, Oksfordzie i Wiedniu, zostały zobowiązane do włączenia tego języka do swoich programów nauczania w XVII wieku.

Bezpośrednim rezultatem tego okresu podwyższonego statusu było opracowanie pierwszej gramatyki języka chorwackiego przez Bartola Kašicia, zatytułowanej *Institutiones linguae Illyricae*, opublikowanej w 1604 roku w Rzymie. Ta praca, napisana łaciną, stanowiła pierwszą próbę normowania chorwackiego języka literackiego, opierając się na naddialektalnym przekroju sztokawsko-čakawskim obecnym w piśmiennictwie. Dokumentacja z Archiwów Apostolskich Watykanu, wcześniej znanych jako Archiwa Tajne, ujawnia szczegóły dotyczące tej inicjatywy.

Działalność Kongregacji ds. Rozkrzewiania Wiary, założonej przez Papieża Grzegorza XV w 1622 roku, obejmowała promowanie unii z Rzymem wśród chrześcijan Wschodu, w tym Słowian. W tym samym duchu, Papież Urban VIII w 1627 roku ustanowił w ramach Kongregacji kolegium szkoleniowe dla misjonarzy, Pontificio Collegio Urbano de Propaganda Fide. Historyk Stjepan Krasić dostarcza dowodów na to, że język chorwacki, określany wówczas mianem iliryjskiego, był traktowany jako klucz do ewangelizacji i edukacji na szerokim obszarze słowiańskim, co miało fundamentalne znaczenie dla misji Kościoła w tamtym okresie.