Chileense Alerce Milenario maakt aanspraak op titel oudste boom, mogelijk ouder dan Methusalem

De strijd om de titel van oudste niet-klonale boom ter wereld laait weer op nu de leeftijd van de Chileense Alerce Milenario, bekend als de ‘Gran Abuelo’, wordt geëvalueerd. Deze Patagonische cipres (*Fitzroya cupressoides*) staat in het Nationaal Park Alerce Costero. Wetenschapper Jonathan Barichivich van het Laboratorium voor Klimaat- en Milieuwetenschappen in Parijs heeft met behulp van statistische modellering, gecombineerd met traditionele methoden, een leeftijd van 5484 jaar voor de boom geschat. Deze schatting zou de reeds bevestigde leeftijd van Methusalem in de Verenigde Staten met enkele eeuwen kunnen overtreffen.

Deze oeroude boom, die een indrukwekkende hoogte van 28 meter bereikt, fungeert als een onschatbaar archief voor klimaatgegevens. De exacte leeftijd blijft echter onderwerp van debat, aangezien een volledige telling van de jaarringen onmogelijk is door de rot in de kern van de stam. In 2020, kort voor de wereldwijde pandemie uitbrak, wisten Barichivich en Antonio Lara van de Universiteit van Chili een boorkern te extraheren die ongeveer 2400 ringen liet zien, maar de boor kon het centrum van de boom niet bereiken.

Dit potentiële baanbrekende inzicht leidde onmiddellijk tot actie van de Chileense autoriteiten. De Nationale Boscorporatie (CONAF) heeft de beschermingsmaatregelen rond de boom aangescherpt, gezien de toegenomen internationale belangstelling. De Gran Abuelo is een baken van de natuur, maar zijn kwetsbaarheid is groot.

Volgens Barichivich is slechts ongeveer 28% van de boom nog levend, voornamelijk de wortels. Dit maakt de boom uiterst kwetsbaar voor bezoekers die, indien zij van het aangewezen observatieplatform afwijken, het wortelstelsel kunnen beschadigen. In samenwerking met de Reforestemos Foundation en met steun van de FAO werkt CONAF momenteel aan het herstel van het parkecosysteem. Alleen al in de sector Cordillera-de-la-Costa zijn meer dan 3429 hectare Alerce-bos verwoest door branden en behoeven restauratie.

In 1976 werd de Alerce in Chili al uitgeroepen tot ‘Natuurmonument’. Later, in 2008, werd de beschermingsstatus verhoogd naar ‘Bedreigde soort’ (EN A2c), wat de urgentie van de beschermingsinspanningen onderstreept.

Ondertussen heeft Methusalem, een exemplaar van de Bristlecone Pine (*Pinus longaeva*), die zich bevindt in het Inyo National Forest in Californië, lange tijd het bevestigde record gehouden met een leeftijd van meer dan 4850 jaar, vastgesteld door dendrochronologie. Methusalem, in de jaren vijftig vernoemd door Edmund Schulman, is een symbool van extreme levensduur. In tegenstelling tot Methusalem, wiens exacte locatie geheim wordt gehouden om schade te voorkomen, is de Gran Abuelo juist de belangrijkste trekpleister van het Chileense park.

Beide oeroude organismen dienen als onvervangbare natuurlijke archieven. Zij bewaren cruciale informatie over ecologische veranderingen uit het verleden, waaronder oude bosbranden en klimaatschommelingen. Deze gegevens stellen onderzoekers in staat om nauwkeurigere klimaatmodellen te ontwikkelen voor de toekomst.