Şili Alerce Milenario, Matuselah'ı Geride Bırakarak En Yaşlı Ağaç Unvanına Aday

Gezegendeki en yaşlı klonal olmayan ağaç unvanı için süren rekabet, Şili'nin Alerce Costero Ulusal Parkı'nda bulunan ve "Gran Abuelo" (Büyük Büyükbaba) olarak bilinen Alerce Milenario'nun yaşının yeniden değerlendirilmesiyle kızışıyor. Paris'teki İklim ve Çevre Bilimleri Laboratuvarı'ndan bilim insanı Jonathan Barichivich, geleneksel yöntemlerle istatistiksel modellemeyi birleştirerek bu Patagonya servi ağacının (*Fitzroya cupressoides*) yaşını 5484 olarak tahmin etti. Bu yeni hesaplama, ABD'deki Matuselah'ın kanıtlanmış yaşını yüzlerce yıl geride bırakma potansiyeline sahip.

Yirmi sekiz metreye ulaşan bu kadim ağaç, değerli bir iklim arşivi niteliği taşıyor. Ancak, öz kısmının çürümesi nedeniyle tam bir halka sayımı yapmak mümkün olmadığından, kesin yaşı hala tartışma konusudur. 2020 yılında, pandemi öncesinde, Barichivich ve Şili Üniversitesi'nden Antonio Lara tarafından ağaçtan alınan bir karot örneği yaklaşık 2400 halka gösterdi, ancak sondaj merkezi gövdeye ulaşamadı. Bu potansiyel keşif, artan küresel ilginin ortasında Şili makamlarından derhal bir tepki doğurdu: Ulusal Orman Koruma Kurumu (CONAF), ağacın korunma önlemlerini sıkılaştırdı.

Barichivich'in belirttiğine göre, ağacın yalnızca yaklaşık %28'lik kısmı canlı kalmış durumda ve bu canlının büyük bir kısmı kök sisteminde yoğunlaşıyor. Bu durum, ziyaretçilerin belirlenmiş gözlem platformundan ayrılarak köklere zarar verme riski nedeniyle ağacı savunmasız bırakıyor. CONAF, Reforestemos Vakfı ile işbirliği yaparak ve FAO'nun desteğiyle, parkın ekosistemini onarma çalışmaları yürütüyor. Özellikle Cordillera de la Costa sektöründe, 3429 hektardan fazla yanan Alerce ormanı restorasyon bekliyor. Alerce, 1976'da Şili'de 'Doğa Anıtı' ilan edilmiş, 2008'de ise 'Tehlike Altında Tür' (EN A2c) statüsüne yükseltilmişti.

Bu arada, Kaliforniya'daki Inyo Ulusal Ormanı'nda bulunan Bristlecone Çamı (*Pinus longaeva*) türünün bir üyesi olan Matuselah, dendrokronoloji verilerine göre 4850 yıldan fazla yaşıyla uzun süre onaylanmış rekoru elinde tutuyordu. Edmund Schulman tarafından 1950'lerde isimlendirilen Matuselah, uzun ömrün simgesi olmuştur. Matuselah'ın zarar görmesini önlemek amacıyla tam konumu gizlenirken, Gran Abuelo parkın ana cazibe merkezlerinden biri konumundadır.

Bu iki binlerce yıllık organizma da, geçmişteki orman yangınları ve iklim kaymaları dahil olmak üzere geçmiş ekolojik değişimlere dair verileri saklayan vazgeçilmez doğal arşivler olarak hizmet vermektedir. Bu veriler, araştırmacıların geleceğe yönelik iklim modelleri oluşturmasına olanak tanır. Yaş konusundaki bu yeni iddia, bilim dünyasında heyecan yaratırken, aynı zamanda bu eşsiz biyolojik mirasın korunması gerekliliğini bir kez daha gündeme getiriyor.