Kính viễn vọng Hubble ghi lại hình ảnh thiên hà NGC 2775 với cấu trúc lai độc đáo

Kính viễn vọng Không gian Hubble, một dự án hợp tác giữa NASA và ESA, vừa công bố những hình ảnh chi tiết về thiên hà NGC 2775. Đối tượng thiên văn này, còn được biết đến với tên gọi Caldwell 48, vẫn đang là chủ đề gây nhiều tranh cãi về phân loại hình thái học giữa các nhà thiên văn học. NGC 2775 tọa lạc trong chòm sao Bạch Dương, cách Trái Đất khoảng 67 triệu năm ánh sáng.

Sự bí ẩn của NGC 2775 nằm ở bản chất lưỡng tính của nó. Vùng trung tâm thiên hà sở hữu một nhân sáng, trơn tru và nghèo khí, đặc điểm thường thấy ở các thiên hà hình elip. Ngược lại, phần ngoại vi lại được bao quanh bởi một vành đai bụi và các cụm sao trẻ phân tán, dấu hiệu điển hình của các hệ thống xoắn ốc. Phần lớn các nhà nghiên cứu xếp NGC 2775 vào loại thiên hà xoắn ốc dạng phân mảnh, được ký hiệu là SA(r)ab, cho thấy cấu trúc xoắn ốc không có thanh ngang nhưng lại có kiến trúc vòng rõ rệt. Tuy nhiên, một số nhà thiên văn học lại cho rằng NGC 2775 có thể thuộc về lớp thiên hà kiểu thấu kính, một dạng chuyển tiếp kết hợp các đặc điểm của cả thiên hà xoắn ốc và elip.

Nhân của thiên hà này, trải dài tới bán kính góc 0,4 phút cung, hiện tại không hoạt động và hầu như không còn khí, điều này hạn chế đáng kể quá trình hình thành sao mới. Đây có thể là hệ quả của các đợt bùng nổ siêu tân tinh trong quá khứ, đã đẩy khí ra xa về phía vùng ngoại vi. Những bằng chứng đáng kể cho thấy hình thái bất thường này là kết quả của các tương tác thiên hà trước đây, bao gồm cả các vụ sáp nhập. Lý thuyết này được củng cố bởi việc phát hiện một chiếc đuôi hydro mờ nhạt, kéo dài gần 100.000 năm ánh sáng xung quanh NGC 2775. Dải khí này có khả năng là tàn dư của một hoặc nhiều thiên hà vệ tinh đã bị nuốt chửng.

Thiên hà bất thường láng giềng NGC 2777 cũng thể hiện một chiếc đuôi hydro thủy triều hướng về phía NGC 2775, càng làm tăng thêm giả thuyết về mối liên hệ hấp dẫn giữa chúng. NGC 2775 là thành viên thống trị trong Nhóm NGC 2775 nhỏ bé, nhóm này còn bao gồm UGC 4781 và NGC 2777. Bản thân nhóm này lại là một phần của Cụm Xà Tinh-Trường Xà lớn hơn, nằm trong Siêu Cụm Xử Nữ. Đáng chú ý, thiên hà này đã được William Herschel khám phá vào ngày 19 tháng 12 năm 1783.

Bức ảnh mới từ Hubble đã kết hợp thêm dữ liệu ánh sáng đỏ từ hydro, cho phép lập bản đồ chính xác hơn các khu vực hình thành sao đang hoạt động ở vành ngoài, những khu vực này hiện lên trên ảnh với màu hồng nhạt tinh tế. Mặc dù có sự hình thành sao ở vành ngoài, thiên hà này không cho thấy hoạt động bùng nổ sao hiện tại. NGC 2775 có kích thước biểu kiến khoảng 4,3 nhân 3,3 phút cung và độ sáng biểu kiến là 10,4. Trong các cơ sở dữ liệu, người ta đã xác nhận quan sát được một siêu tân tinh duy nhất là SN 1993Z (Loại Ia), được phát hiện vào ngày 23 tháng 9 năm 1993.