Włoska kuchnia wpisana na Listę Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO

Dnia 10 grudnia 2025 roku w New Delhi, w Indiach, odbyło się posiedzenie Międzyrządowego Komitetu UNESCO. W trakcie tego spotkania podjęto historyczną decyzję o włączeniu tradycyjnej kuchni włoskiej do Reprezentatywnej Listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości. Premier Włoch, Giorgia Meloni, ogłosiła z dumą, że Italia stała się pierwszym krajem, którego całokształt kulinarny zasłużył na tak kompleksowe uznanie. Warto podkreślić, że wniosek ten, zainicjowany przez Włochy w roku 2023, był precedensowy dla UNESCO, ponieważ obejmował nie pojedynczy przepis czy praktykę, lecz cały „teoretyczny i praktyczny ansembel kuchni włoskiej” jako zjawisko o charakterze systemowym.

Dla Włochów, jak zaznaczyła premier Meloni, gastronomia to esencja tożsamości narodowej, odzwierciedlająca kulturę, wieloletnie tradycje, ciężką pracę oraz bogactwo kraju, a nie tylko zbiór gotowych dań. Włoska sztuka kulinarna jest niezwykle zróżnicowana. Obejmuje ona niezliczone warianty makaronów, słynną pizzę, bogactwo serów, wykwintne wędliny, takie jak prosciutto czy salami, a także kultowe desery, między innymi tiramisu i lody typu gelato. Koncepcja włączenia całej kulinarnej machiny, a nie tylko jej wyizolowanych elementów – jak miało to miejsce w przypadku sztuki neapolitańskich pizzaiolo, uznanej w 2017 roku – narodziła się z inicjatywy redaktor naczelnej pisma La Cucina Italiana, Maddaleny Fossati, oraz czołowych włoskich szefów kuchni.

To prestiżowe uznanie niesie ze sobą wymierne korzyści dla Włoch, przede wszystkim stanowiąc skuteczne narzędzie w walce z podróbkami i nieuczciwą konkurencją na rynku gastronomicznym. Zgodnie z przyjętymi zobowiązaniami, Italia musi teraz we współpracy ze swoimi wspólnotami regionalnymi przeprowadzić szczegółową inwentaryzację i zagwarantować ochronę tej unikalnej praktyki kulturowej. Ponadto, co sześć lat kraj jest zobowiązany do składania sprawozdań przed UNESCO na temat działań podjętych w celu zachowania i przekazania tego dziedzictwa przyszłym pokoleniom.

Decyzja ta mocno akcentuje rolę włoskiej kuchni w kształtowaniu bioróżnorodności kulturowej państwa, łącząc w sobie stuletnie obyczaje z głęboko zakorzenionymi regionalnymi specjałami. Wpisanie włoskiej gastronomii na ten zaszczytny rejestr stawia ją na równi z innymi światowymi skarbami. Na tej samej sesji status ten otrzymała japońska tradycyjna kuchnia „washoku” oraz kubański styl muzyczny son. Włochy już wcześniej były europejskim liderem pod względem liczby obiektów wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, posiadając ich łącznie 61, w tym „Śródziemnomorską dietę”, która została uhonorowana w 2010 roku. Analitycy branżowi są przekonani, że nowy status znacząco wesprze rozwój turystyki oraz wzmocni eksport włoskich produktów na rynki międzynarodowe.