De 80e Verjaardag van de VN: Dringende Oproep tot Hervorming van de Veiligheidsraad te Midden van Legitimiteitsproblemen

De Verenigde Naties herdachten op 24 oktober 2025 hun tachtigjarige bestaan. Deze gelegenheid diende echter minder als een viering en meer als een cruciaal kantelpunt dat om ingrijpende structurele vernieuwing vraagt. Het centrale moment was een urgent open debat binnen de Veiligheidsraad, waar de toekomstige koers van de organisatie nauwgezet werd geanalyseerd. Secretaris-Generaal António Guterres, die de Raad toesprak via een videoconferentie vanuit Hanoi, benadrukte dat het morele gezag van de Raad steeds kwetsbaarder wordt door acties die de kernbeginselen van het VN-Handvest lijken te omzeilen. Dit moment vereiste dat lidstaten hun doelstellingen boven vastgeroeste posities verheffen, teneinde een raamwerk te smeden dat de hedendaagse wereldorde adequaat weerspiegelt.

De kern van de discussie in de Veiligheidsraad spitste zich toe op de dwingende noodzaak om het orgaan te hervormen. Dit is essentieel om zowel de representativiteit te vergroten als de effectiviteit te verscherpen in het licht van de huidige geopolitieke dynamiek. Een structurele verlamming, die vaak voortkomt uit het gebruik of de dreiging van het vetorecht door de permanente leden, heeft een aanzienlijke kloof geslagen tussen de oorspronkelijke opdracht van de Raad en zijn operationele capaciteit. Dit verhindert een eensgezinde reactie op escalerende wereldwijde veiligheidskwesties. Guterres erkende dat de Raad tachtig jaar lang een oorlog tussen grootmachten heeft voorkomen, maar waarschuwde dat de legitimiteit ervan wankel is wanneer leden buiten de overeengekomen Handvestbeginselen handelen.

De voorstellen voor hervorming concentreerden zich op twee cruciale sporen. Ten eerste is er een sterke pleidooi voor het uitbreiden van de samenstelling van de Raad om stemmen uit historisch ondervertegenwoordigde continenten te integreren. Hierbij werden specifiek Afrika, Latijns-Amerika, het Caribisch gebied en de regio Azië-Pacific genoemd. Guterres wees op de onhoudbare situatie van Afrika, dat, ondanks het feit dat bijna de helft van alle vredesmissies van de VN daar plaatsvindt, geen permanente stem aan de tafel heeft.

Ten tweede stond het vetorecht zelf zwaar onder de loep. De vertegenwoordiger van Singapore was een van degenen die expliciet opriep om dit instrument aan te pakken, teneinde het potentieel van de Raad voor daadkrachtig optreden te ontsluiten. Singapore heeft in het verleden al aangedrongen op beperkingen van het vetorecht, waarbij de toenemende en soms cynische toepassing ervan door de P5 (de vijf permanente leden) werd bekritiseerd.

De consensus die uit het debat naar voren kwam, wees duidelijk in de richting van het verhogen van het aantal niet-permanente zetels en het doorvoeren van herzieningen van het vetoprotocol om obstructie te verminderen. De verjaardag, die een schril contrast vormde met de eerste stembus van de Veiligheidsraad in 1946, fungeerde als een spiegel die de kloof tussen de stichtende idealen en de huidige functionaliteit blootlegde. De weg vooruit vereist dat lidstaten deze structurele uitdagingen beschouwen als katalysatoren voor het ontwerpen van een rechtvaardiger en veerkrachtiger mondiaal bestuurssysteem. De focus verschuift nu naar de praktische implementatie van de voorgestelde veranderingen, wat cruciaal is voor de geloofwaardigheid van de organisatie.