Co-existentie in het Oude China: De Luipaardkatten vóór de Komst van de Gedomesticeerde Kat

Een recent wetenschappelijk onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Cell Genomics, bevestigt dat de bewoners van het Oude China gedurende minstens 3500 jaar hun leefruimte deelden met de wilde boskatsoort Prionailurus bengalensis. Dit gebeurde ruim voordat de gedomesticeerde Felis catus in die regio arriveerde. Wetenschappers, waaronder Shu-Jing Luo van de Universiteit van Peking, voerden een diepgaande DNA-analyse uit op tweeëntwintig exemplaren van katachtige botten. Deze botten waren afkomstig van veertien verschillende archeologische vindplaatsen verspreid over heel China.

De vroegste overblijfselen van deze luipaardkatten dateren van ongeveer 5400 jaar geleden. Hun aanwezigheid is traceerbaar tot aan het jaar 150 na Christus. Dit wijst op een langdurige periode van nauwe interactie, hoewel er nog geen sprake was van domesticatie. De bevindingen werpen een nieuw licht op de vroege relatie tussen mens en dier in Oost-Azië.

Deze aanhoudende band, die meer dan 3500 jaar overspande, suggereert dat de Prionailurus bengalensis een unieke ecologische niche innam nabij menselijke nederzettingen. Het is aannemelijk dat deze wilde roofdieren een effectieve rol speelden in het beheersen van knaagdierpopulaties. Door dit te doen, boden ze indirecte bescherming aan de landbouwvoorraden van de boeren, wat een duidelijk voordeel was voor de vroege gemeenschappen. In tegenstelling tot hun latere gedomesticeerde verwanten, werd de verspreiding van de luipaardkatten in die tijd niet actief door mensen gestuurd, wat hun semi-wilde status onderstreept.

De onderzoekers benadrukken bovendien dat de luipaardkatten, die inheems zijn in Zuid-, Zuidoost- en Oost-Azië, in het wild geen kruisingen vertoonden met huiskatten. Dit wordt bevestigd door het ontbreken van hybride resten in de oude lagen die zijn onderzocht. Dit onderscheid is cruciaal voor het begrijpen van de afzonderlijke evolutionaire paden van deze twee soorten in de regio.

De analyse legde een aanzienlijke chronologische kloof bloot van bijna zeshonderd jaar. Dit tijdsinterval ligt tussen de laatst gevonden resten van de luipaardkat (rond 150 n. Chr.) en de eerste vondsten van Felis catus (ongeveer 730 n. Chr.) in de archeologische archieven. Dit duidelijke tijdverschil levert sterk bewijs dat de luipaardkatten niet de directe voorouders waren van de huidige huiskatten in China. De latere huiskatten, die genetisch nauw verwant zijn aan de Afrikaanse wilde kat Felis lybica, kwamen vermoedelijk veel later in de regio aan. Men neemt aan dat dit gebeurde via handelaren die zich over de Zijderoute verplaatsten.

Shu-Jing Luo merkt op dat de domesticatie van Felis catus mogelijk relevanter werd naarmate de landbouw zich uitbreidde. Dit gold met name tijdens de Tang-dynastie (618–907 n. Chr.), toen de noodzaak voor wilde ongediertebestrijders afnam. De oudste gedomesticeerde kat die in de steekproef werd aangetroffen, dateert uit de achtste of negende eeuw na Christus. Dit exemplaar werd ontdekt in Tongwan, een belangrijk knooppunt aan de Zijderoute in West-China. Dit feit ondersteunt de theorie dat de verspreiding van Felis catus nauw verbonden was met handels- en culturele uitwisselingen. Het was dus geen gevolg van onafhankelijke domesticatie in Oost-Azië, zoals mogelijk wel het geval was bij de luipaardkatten. De geschiedenis van katachtigen in China toont zo twee afzonderlijke fasen van menselijke interactie: een langdurige co-existentie met een inheemse wilde soort, gevolgd door de geleidelijke vervanging daarvan door een geïmporteerde gedomesticeerde soort.