Sóng Magma Gây Rung Chuyển Dữ Dội Dưới Lòng Santorini Năm 2025

Các nhà nghiên cứu quốc tế đã làm sáng tỏ nguyên nhân gây ra sự bất ổn địa chấn dữ dội tại khu vực Santorini-Amorgos trong những tháng đầu năm 2025. Công trình nghiên cứu toàn diện này, được công bố trên tạp chí uy tín Science, khẳng định rằng cuộc khủng hoảng địa chấn là hệ quả của một đợt xâm nhập magma khổng lồ, lan truyền theo dạng sóng qua vỏ Trái Đất, qua đó loại trừ cơ chế trượt đứt gãy kiến tạo là nguyên nhân chính.

Sự kiện địa chất ngầm quan trọng này liên quan đến một khối đá nóng chảy trải rộng trên khu vực sâu hơn 10 km trong vỏ Trái Đất, có nguồn gốc từ một bể chứa liên kết giữa núi lửa Santorini và núi lửa ngầm Kolumbo gần đó. Quy mô đáng kinh ngạc của sự kiện này được định lượng bằng ước tính thể tích magma liên quan tương đương với việc lấp đầy gần 200.000 bể bơi tiêu chuẩn Olympic. Sự bất ổn địa chấn, bao gồm hàng trăm trận động đất đủ mạnh để cảm nhận được, với một số có cường độ vượt quá 4.5 hoặc thậm chí 5.0, đã kích hoạt tình trạng khẩn cấp tại địa phương, dẫn đến việc đóng cửa trường học và gây ra sự báo động đáng kể cho cư dân và khách du lịch trên đảo Santorini.

Cơn địa chấn âm ỉ, bắt đầu từ cuối tháng Một và kéo dài đến đầu tháng Ba, ban đầu làm dấy lên lo ngại về một vụ phun trào núi lửa tiềm tàng hoặc một sự kiện kiến tạo lớn hơn, gợi nhớ đến trận động đất mạnh 7.7 độ Richter ở Amorgos xảy ra trong khu vực vào năm 1956. Để lập bản đồ chuyển động dưới lòng đất này với độ chính xác chưa từng có, các nhà khoa học đã áp dụng các kỹ thuật học máy tiên tiến để phân tích một tập dữ liệu bao gồm hơn 25.000 trận động đất được ghi nhận. Những cơn rung chuyển này đã được sử dụng hiệu quả như những 'đồng hồ đo ứng suất sâu ảo', cho phép các nhà nghiên cứu hình dung chi tiết sự di chuyển của magma bị áp suất tác động qua cả không gian và thời gian.

Phân tích đã làm lộ ra một quá trình phức tạp, không đơn hướng, trong đó magma lan truyền theo các xung nối tiếp nhau, liên tục mở và đóng các đứt gãy dưới bề mặt, tạo ra tần suất cao của các trận động đất được cảm nhận. Hành vi 'bơm' năng động này, bao gồm các chu kỳ mở đứt gãy, dao động áp suất và phá vỡ các rào cản vỏ Trái Đất, là một khám phá quan trọng mà các phương pháp giám sát trước đây đã bỏ sót. Điều quan trọng là, nghiên cứu đã mang lại sự trấn an về mối nguy phun trào tức thời, lưu ý rằng magma xâm nhập không có đủ áp suất hoặc sức nổi để xuyên qua bề mặt và gây ra vụ phun trào.

Phát hiện này, có sự tham gia của các nhà nghiên cứu từ các tổ chức bao gồm University College London (UCL) và Đại học Aristotle Thessaloniki, cung cấp nền tảng cho việc dự báo phun trào dựa trên vật lý đáng tin cậy hơn. Nghiên cứu chi tiết hơn cho thấy sự lạm phát dần dần ở miệng núi lửa Santorini bắt đầu từ giữa năm 2024, đã đi trước đợt xâm nhập của một đứt gãy chứa magma có nguồn gốc từ bể chứa magma giữa vỏ Trái Đất bên dưới Kolumbo, cho thấy mối liên hệ giữa hai trung tâm núi lửa này. Núi lửa Kolumbo tự nó chứa một buồng magma đang phát triển, được phát hiện vào năm 2022, nơi đã tích tụ dung nham kể từ lần phun trào bề mặt cuối cùng vào năm 1650 SCN, bổ sung bối cảnh cho động lực phức tạp dưới lòng đất của khu vực.

Sự kiện địa chất này xảy ra trong bối cảnh Vòng cung núi lửa Hellenic, một chuỗi các dãy núi và núi lửa nằm trên ranh giới giữa các mảng kiến tạo Châu Phi và Á-Âu, nơi có lịch sử phun trào hủy diệt, bao gồm cả 'Vụ phun trào Minoan' khoảng năm 1620 trước Công nguyên. Các nhà khoa học tại GEOMAR Helmholtz Centre for Ocean Research Kiel cũng tham gia vào việc phân tích dữ liệu địa vật lý, nhấn mạnh rằng việc kết hợp các phương pháp địa vật lý khác nhau đã giúp theo dõi cuộc khủng hoảng địa chấn trong thời gian thực gần như. Sự kiện năm 2025, mặc dù không kết thúc bằng một vụ phun trào, nhưng đã nêu bật những mối nguy hiểm tiềm tàng đối với dân cư địa phương và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giám sát có độ phân giải cao.