AB'den Rus Gazına Yönelik Hukuki Bağlayıcılığı Olan Aşamalı Kesinti Kararı: 2027 Hedefi

Avrupa Birliği, Temsilciler Meclisi ve üye devletler nezdinde, Brüksel'de 3 Aralık 2025 Çarşamba günü tarihi bir adım atarak Rus doğal gazı ithalatının tamamen sonlandırılmasına yönelik ön siyasi mutabakata vardı. Bu karar, Moskova ile olan enerji bağlarını kökten koparmayı amaçlayan REPowerEU yol haritasının temelini oluşturuyor. Varılan anlaşma, hem sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) hem de boru hattı gazı tedariklerine yönelik hukuki bağlayıcılığı olan, aşamalı bir yasaklama öngörüyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in de belirttiği gibi, bu gelişme Avrupa'nın Rusya'dan tam enerji bağımsızlığı çağının başlangıcını işaret ediyor.

Bu mutabakat, AB'nin Rus gazına olan bağımlılığında kayda değer bir düşüşü yansıtıyor; zira Rus gazının toplam ithalat içindeki payı 2021'deki %45 seviyesinden, 2025 Ekim ayı itibarıyla yaklaşık %12-13 seviyesine gerilemişti. AB Enerji Komiseri Dan Jørgensen, Avrupa'nın istikrarsız tedarik kaynaklarından uzaklaşarak enerji güvenliğini ve bağımsızlığını tercih ettiğini vurguladı. Yeni düzenleme, mevcut sözleşmelerin sona ermesi için kesin zaman çizelgeleri belirliyor. Bu, daha önce daha sert tedbirler konusunda çekincelerini dile getiren Macaristan ve Slovakya gibi ülkelerin görüşleri dikkate alınarak varılan bir uzlaşma sonucu.

17 Haziran 2025'ten önce imzalanan kısa vadeli sözleşmeler için, LNG ithalatına yönelik yasak 25 Nisan 2026'da yürürlüğe girecekken, boru hattı gazı için bu tarih 17 Haziran 2026 olarak belirlendi. Uzun vadeli anlaşmalar için de süreler sıkı bir şekilde düzenlendi. Uzun vadeli LNG ithalat sözleşmelerine yönelik yasak, 19. yaptırım paketinin hükümleriyle uyumlu olarak 1 Ocak 2027 itibarıyla başlayacak. Boru hattı gazı konusunda ise, depolama doluluk hedeflerine ulaşılması koşuluyla, aşamalı vazgeçiş sürecinin en geç 1 Kasım 2027 tarihine kadar tamamlanması öngörülüyor; bu son tarih ise 30 Eylül 2027 olarak belirlenmişti.

AB Konseyi Dönem Başkanlığını yürüten Danimarka İklim, Enerji ve Kamu Hizmetleri Bakanı Lars Aagaard, kalıcı yasağın güvenlik mekanizmalarını güçlendirme yolunda atılmış mühim bir adım olduğunu ifade etti. Yeni rejime uyumu sağlamak amacıyla bir ön izin sistemi devreye sokuluyor: Rus gazı ithalatı için, sevkiyattan en az bir ay önce ilgili bilgilerin sunulması gerekecek. Ancak, 2024 yılında AB'ye 5 milyar metreküpten fazla gaz ihraç eden büyük üretici ülkelerden veya gerekli altyapıya sahip olmayan ülkelerden yapılan ithalatlar bu ön onay prosedürüne tabi olmayacak.

Rusya'nın 2022'deki Ukrayna işgaline tepki olarak başlatılan REPowerEU planı, başlangıçta Rus fosil yakıtlarından 2030 yılına kadar tamamen kurtulmayı hedefliyordu. Bu hedeflere ulaşmak, 2027 yılına kadar ek 210 milyar avroluk yatırım gerektiriyor. Bu yatırımın, bağımsızlığa ve güvenliğe katkı sağlayacağı ve yıllık neredeyse 100 milyar avroluk ithalat tasarrufu yaratacağı düşünülüyor. Bu yasal düzenleme, tedarik kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yenilenebilir enerjiye geçişin hızlandırılması için düzenleyici kesinlik sağlıyor; bu da Avrupa'nın enerji geleceği için sağlam bir temel oluşturuyor.