W Genewie spotkania delegacji w sprawie 28-punktowego planu pokojowego Trumpa dla konfliktu rosyjsko-ukraińskiego

W niedzielę, 23 listopada 2025 roku, w Genewie odbyły się konsultacje delegacji skupione wokół 28-punktowej podstawy planu pokojowego, którą przedstawił prezydent Donald Trump w celu zakończenia starć między Rosją a Ukrainą. Centralnym punktem tych rozmów była inicjatywa, która, jak donoszono, zawierała zapisy dotyczące ustępstw terytorialnych oraz formalnego zrzeczenia się przez Ukrainę aspiracji do członkostwa w NATO. Te elementy wywołały spore zaniepokojenie w Kijowie, a także w stolicach europejskich.

Liderzy europejscy wyrazili szczególną troskę w związku z propozycją ograniczenia liczebności Sił Zbrojnych Ukrainy do 600 tysięcy żołnierzy. Kwestia ta została odnotowana w zbiorowym oświadczeniu szefów państw G20, którzy spotkali się w Johannesburgu w dniach 22–23 listopada 2025 roku. Stronę amerykańską na negocjacjach w siedzibie misji USA w Genewie reprezentował Sekretarz Stanu Marco Rubio. Objął on urząd 21 stycznia 2025 roku, będąc pierwszym Latynosem na tym stanowisku, po zatwierdzeniu przez Senat dzień wcześniej, 20 stycznia 2025 roku. Towarzyszyli mu Specjalny Wysłannik ds. Misji Pokojowych Steve Witkoff, mianowany 3 lipca 2025 roku, oraz Sekretarz Armii Dan Driscoll, który złożył przysięgę 25 lutego 2025 roku. Warto podkreślić, że Steve Witkoff, nadzorujący kwestie wojenne, spotkał się wcześniej z Prezydentem Rosji Władimirem Putinem 11 lutego 2025 roku.

Ukraińską grupę negocjacyjną tworzyli Szef Kancelarii Prezydenta Andrij Jermak oraz Sekretarz Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony (RBNO) Rustem Umerow, który wcześniej potwierdził rozpoczęcie konsultacji w Szwajcarii. Obecność europejską zapewnili doradcy ds. polityki zagranicznej z grupy E3, czyli Francji, Wielkiej Brytanii i Niemiec, a także przedstawiciele Komisji Europejskiej i Rady Europejskiej. Europejska kontrpropozycja, opracowana na marginesie szczytu G20, kładła nacisk na odzyskanie przez Ukrainę kontroli nad kluczowymi obiektami strategicznymi, takimi jak Zaporoska Elektrownia Jądrowa i Kosa Kinburna, sugerując odłożenie rozstrzygnięć terytorialnych na okres po zawieszeniu broni.

Sama istota planu, który według niektórych źródeł powstał we współpracy Specjalnego Wysłannika Witkoffa z rosyjskim przedstawicielem Kiryłem Dmitrijewem, wywołała podziały opinii. Departament Stanu USA upiera się, że ramy te są „dziełem Stanów Zjednoczonych” i opierają się na wkładzie obu stron. Jednakże krytycy, w tym redakcja „The Economist”, zwracają uwagę, że Rosja otrzymuje swoistą nagrodę za inwazję, zachowując zajęte tereny i wracając do międzynarodowej społeczności, w tym do formatu G8, w zamian za stopniowe znoszenie sankcji. Sekretarz Driscoll, tuż przed konsultacjami, 20 listopada 2025 roku, odwiedził Kijów, aby omówić ten plan oraz postępy w dziedzinie wojny dronowej.

Prezydent Trump zaznaczył, że przedstawiony projekt „nie jest moją ostateczną propozycją”, wyznaczając Prezydentowi Zełenskiemu termin na odpowiedź do czwartku, 27 listopada. Choć konsultacje miały charakter rozpoznawczy, ich nadrzędnym celem było wypracowanie jak najkorzystniejszego rezultatu dla Kijowa. To była gra o wysoką stawkę, wymagająca wyważenia racji.

Senator Mike Rounds oraz senator Angus King określili propozycję jako „listę życzeń Rosjan”, a Sekretarz Stanu Rubio, według doniesień medialnych, zdystansował się od planu, oświadczając, że „to nie jest nasza rekomendacja”. Prezydent Zełenski wcześniej ostrzegał, że Ukraina stoi przed „niemożliwym wyborem” pomiędzy kompromisem w kwestii praw suwerennych a utrzymaniem kluczowego partnerstwa ze Stanami Zjednoczonymi. Bezpośrednim zadaniem genewskich konsultacji było doprecyzowanie sformułowań przed zaplanowanym spotkaniem głów państw, Zełenskiego i Trumpa.