Przełom w oceanografii: Naukowcy po raz pierwszy sfotografowali żywego kaszalota ginkgozębnego u wybrzeży Meksyku

W wodach u wybrzeży Dolnej Kalifornii w Meksyku doszło do historycznego wydarzenia dla biologii morskiej. Badacze zdołali po raz pierwszy w dziejach uzyskać zdjęcia żywego kaszalota ginkgozębnego (Mesoplodon ginkgodens). Do tej pory ten głębinowy gatunek był znany nauce jedynie z przypadków wyrzuconych na brzeg osobników. To sprawiało, że był on jednym z najmniej poznanych dużych ssaków morskich na naszej planecie. Nazwa tych wielorybów pochodzi od charakterystycznego kształtu ich par zębów, przypominającego liść miłorzębu, co dodatkowo podkreśla ich tajemniczość w kontekście całej znanej fauny waleni.

Kluczowe obserwacje miały miejsce w czerwcu 2024 roku. Było to podczas ekspedycji badawczej realizowanej na pokładzie statku Pacific Storm. Zespół, w skład którego wchodzili eksperci z Uniwersytetu Stanowego Oregonu oraz Wojskowego Centrum Informacyjnego Marynarki Wojennej (NIWC), ostatecznie potwierdził tożsamość gatunku. Weryfikacja nastąpiła po analizie genetycznej próbki tkanki, którą pobrano zdalnie od jednej z zaobserwowanych osobników. Fotograf Craig Heslip wykonał te niezwykle cenne ujęcia, które stanowią pierwszy w historii wizualny kontakt z żywym przedstawicielem tego gatunku w jego naturalnym środowisku.

Samo udane rozpoznanie poprzedziły lata żmudnych prac nad namierzeniem specyficznego sygnału akustycznego, znanego jako BW43. Badacze rejestrowali ten dźwięk już od 2020 roku. Elizabeth Henderson, główna autorka publikacji, podkreśliła ogromne podekscytowanie ekipy po tak długim i ukierunkowanym dążeniu do celu. Początkowo sygnał BW43 błędnie przypisywano kaszalotowi Perrina. Jednak dalsza analiza, przeprowadzona przez Henderson i jej współpracowników z Meksyku oraz Stanów Zjednoczonych, jednoznacznie wykazała, że należy on do kaszalotów ginkgozębnych. Ta pięcioletnia, drobiazgowa praca zaowocowała pozyskaniem nowych informacji dotyczących wzorów kolorystycznych u młodych osobników tego głębinowego ssaka. Pełne wyniki badań zostały oficjalnie opublikowane w recenzowanym czasopiśmie Marine Mammal Science w 2025 roku.

Oprócz materiału wizualnego, naukowcy zdołali udokumentować dorosłego samca, którego ciało nosiło liczne blizny po ugryzieniach rekinów świecących. Obserwowano również samicę z młodym, u którego zauważono charakterystyczne jasne ubarwienie głowy. Kaszaloty ginkgozębne preferują wody tropikalne i umiarkowane Pacyfiku oraz Oceanu Indyjskiego. Ich zasięg występowania jest znany na podstawie szesnastu odnotowanych przypadków na wybrzeżach Japonii, Tajwanu, Sri Lanki i Australii. Te zwierzęta, podobnie jak inne z rodziny zębatych wielorybów, są wyjątkowo wrażliwe na sonary. Mogą one zakłócać ich zdolność do żerowania, a także prowadzić do choroby dekompresyjnej, jeśli wynurzą się zbyt gwałtownie.

Zagrożenie dla nich stanowią również zanieczyszczenie oceanów plastikiem i hałasem, zwłaszcza w rejonach o dużym natężeniu ruchu morskiego, takich jak Zatoka Kalifornijska. Szacuje się, że tam nawet 70% gatunków głębinowych może cierpieć z powodu dezorientacji. Uzyskane dane nie tylko potwierdzają obecność Mesoplodon ginkgodens w stanie dzikim, ale też otwierają nowe perspektywy dla ochrony tych delikatnych stworzeń morskich. Wiedza o ich dokładnych siedliskach jest kluczowa dla minimalizowania ryzyka związanego z operacjami wojskowymi i intensywnym transportem. W przeciwieństwie do lepiej zbadanych gatunków, na przykład płetwali, kaszaloty ginkgozębne wymagają natychmiastowego podjęcia działań w celu utworzenia morskich rezerwatów chroniących ich środowisko przed negatywnym wpływem człowieka. Analiza treści żołądków wcześniej znalezionych okazów ujawniła, że ich dieta opiera się głównie na głowonogach, co odróżnia je od drapieżników żerujących bliżej powierzchni. To odkrycie z pewnością stanie się bodźcem do wdrożenia szerszych międzynarodowych regulacji dotyczących hałasu podwodnego i zanieczyszczenia.