Khoa học lần đầu tiên chụp được ảnh cá voi mõm khoằm Ginkgo răng sống ngoài khơi Mexico

Một sự kiện mang tính bước ngoặt trong lĩnh vực sinh học biển vừa được ghi nhận tại vùng biển ngoài khơi Baja California, Mexico. Các nhà nghiên cứu lần đầu tiên trong lịch sử đã thu thập được những bức ảnh rõ nét về một cá thể cá voi mõm khoằm Ginkgo răng (Mesoplodon ginkgodens) còn sống. Trước thời điểm này, loài vật sống ở vùng nước sâu này chỉ được biết đến thông qua các xác cá voi dạt vào bờ, khiến nó trở thành một trong những loài động vật có vú lớn ít được nghiên cứu nhất trên hành tinh. Cá voi mõm khoằm Ginkgo răng, được đặt tên theo hình dạng răng đôi độc đáo của chúng, là một phần của các loài cá voi bí ẩn, càng tô đậm thêm sự huyền bí xung quanh chúng.

Cuộc quan sát thành công này diễn ra vào tháng 6 năm 2024, trong khuôn khổ một sứ mệnh nghiên cứu trên tàu Pacific Storm. Đội ngũ chuyên gia, bao gồm các nhà khoa học từ Đại học Bang Oregon và Trung tâm Thông tin Hải quân (NIWC), đã xác nhận loài này một cách chắc chắn sau khi tiến hành xét nghiệm di truyền trên một mẫu mô được thu thập từ xa của một cá thể. Nhiếp ảnh gia Craig Hayslip là người đã ghi lại những khoảnh khắc quan trọng này, đánh dấu lần đầu tiên con người có được sự tiếp xúc trực quan với một cá thể sống của loài này trong môi trường tự nhiên của chúng.

Việc nhận dạng loài này là kết quả của nhiều năm theo dõi một tín hiệu âm thanh dưới nước đặc trưng, được gọi là BW43, mà các nhà nghiên cứu đã thu thập được từ năm 2020. Bà Elizabeth Henderson, tác giả chính của nghiên cứu, bày tỏ sự phấn khích của cả nhóm sau một quá trình theo đuổi mục tiêu này kéo dài và kiên định. Ban đầu, tín hiệu BW43 bị nhầm lẫn là của cá voi Perrin, nhưng phân tích sâu hơn do bà Henderson và các đồng nghiệp từ Mexico và Hoa Kỳ thực hiện đã chứng minh rằng nó thực sự thuộc về cá voi mõm khoằm Ginkgo răng. Công trình tỉ mỉ kéo dài năm năm này đã mang lại những thông tin mới quý giá về các mảng màu sắc trên cơ thể những cá thể non của loài động vật có vú sống ở vùng nước sâu này. Những phát hiện này đã được công bố chính thức trên tạp chí khoa học có bình duyệt Marine Mammal Science vào năm 2025.

Bên cạnh dữ liệu hình ảnh, các nhà khoa học còn ghi nhận được hình ảnh một con đực trưởng thành có nhiều vết sẹo do bị cá mập phơi sáng cắn, cùng với một con cái đi cùng con non có phần đầu màu nhạt hơn. Cá voi mõm khoằm Ginkgo răng thường sinh sống ở các vùng biển nhiệt đới và ôn đới của Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Phạm vi phân bố của chúng được biết đến qua mười sáu trường hợp tìm thấy xác dạt bờ tại các bờ biển Nhật Bản, Đài Loan, Sri Lanka và Úc. Giống như các loài cá voi mõm khoằm khác, chúng cực kỳ nhạy cảm với tiếng ồn sonar, thứ có thể làm gián đoạn hành vi kiếm ăn và gây ra bệnh giảm áp nếu chúng ngoi lên mặt nước quá nhanh.

Các mối đe dọa khác đối với chúng bao gồm ô nhiễm nhựa và tiếng ồn đại dương, đặc biệt là tại các khu vực có hoạt động hàng hải sầm uất như Vịnh California, nơi tới 70% các loài sống ở vùng nước sâu có thể bị mất phương hướng. Những dữ liệu thu thập được không chỉ xác nhận sự tồn tại của Mesoplodon ginkgodens trong tự nhiên mà còn mở ra những chân trời mới cho việc bảo tồn những sinh vật biển dễ bị tổn thương này. Việc nắm rõ tọa độ sinh sống chính xác của chúng là yếu tố then chốt để giảm thiểu rủi ro liên quan đến các hoạt động quân sự và giao thông vận tải dày đặc. Khác với các loài được nghiên cứu kỹ lưỡng hơn như cá voi vây, cá voi mõm khoằm cần được ưu tiên bảo vệ ngay lập tức bằng cách thiết lập các khu bảo tồn biển để bảo vệ môi trường sống của chúng khỏi tác động của con người. Phân tích nội dung dạ dày của các mẫu vật đã được tìm thấy trước đây cho thấy chế độ ăn của chúng chủ yếu là các loài động vật chân đầu, điều này phân biệt chúng với những loài săn mồi sống ở tầng nước mặt. Khám phá này chắc chắn sẽ là chất xúc tác thúc đẩy các biện pháp quốc tế rộng rãi hơn nhằm điều chỉnh tiếng ồn dưới nước và tình trạng ô nhiễm.