Afwezigheid van Amerikaanse Staatssecretaris Marco Rubio bij NAVO-top in Brussel te midden van Vredesinitiatieven voor Oekraïne

De afwezigheid van de Amerikaanse Staatssecretaris Marco Rubio bij de geplande bijeenkomst van NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken in Brussel, die gepland staat voor woensdag 3 december 2025, trekt de nodige aandacht. Dit gebeurt tegen de achtergrond van de voortdurende diplomatieke inspanningen om het conflict in Oekraïne tot een oplossing te brengen. De vergadering, voorgezeten door Secretaris-Generaal Mark Rutte, zou zich richten op de verdere ondersteuning van Kyiv en de voorbereidingen voor de NAVO-top in Ankara, die voor juli 2026 op de agenda staat.

De Verenigde Staten zullen op deze cruciale bijeenkomst vertegenwoordigd worden door de onderminister van Buitenlandse Zaken, Christopher Landau. Landau trad op 25 maart 2025 in functie en zal van 2 tot en met 3 december op reis zijn. Een woordvoerder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigde dat Rubio, de 72e Amerikaanse Staatssecretaris sinds januari 2025, verhinderd is. De woordvoerder merkte op dat het niet realistisch is om zijn aanwezigheid bij elke bijeenkomst te verwachten. Het is belangrijk te vermelden dat Rubio tevens de functie van adjunct-adviseur voor Nationale Veiligheid bekleedt.

Deze beslissing valt op een uiterst gevoelig moment. De regering van president Donald Trump is namelijk druk bezig met het promoten van haar eigen voorstellen om de oorlog te beëindigen. Dit omvat het recent onthulde vredesplan van 28 punten. Oorspronkelijk veroorzaakte dit plan, opgesteld met medewerking van de Amerikaanse speciale gezant Steve Witkoff en de Russische onderhandelaar Kirill Dmitriev, grote bezorgdheid in Kyiv en bij Europese bondgenoten. Punten zoals de afwijzing van NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne en de eis om het Oekraïense leger te beperken tot 600.000 manschappen waren de voornaamste struikelblokken. Na onderhandelingen in Genève met Rubio en de voormalige Oekraïense onderhandelaar Andriy Yermak, werd het plan herzien tot 19 punten. Echter, de meest gevoelige kwesties, zoals territoriale concessies en veiligheidsgaranties, blijven ter beoordeling aan de leiders.

Het feit dat het hoofd van de Amerikaanse diplomatie afwezig is bij zo'n belangrijke ministeriële bijeenkomst, waar de coördinatie van de steun aan Oekraïne centraal staat, baart de bondgenoten zorgen. Voormalig NAVO-woordvoerder Oana Lungescu liet doorschemeren dat een dergelijke absentie een verkeerd signaal zou kunnen afgeven te midden van delicate besprekingen. Tegelijkertijd heeft Staatssecretaris Rubio eerder de toewijding van de regering-Trump aan het Bondgenootschap bevestigd. Hij benadrukte daarbij dat de levensvatbaarheid van de NAVO afhangt van een verhoogde defensie-uitgaven door de partners, idealiter tot 5% van het BBP.

Onderminister Landau, die eerder van 2019 tot 2021 diende als de Amerikaanse ambassadeur in Mexico, staat bekend om zijn uitspraken over de noodzaak van de NAVO, wat context biedt aan de huidige situatie. De bijeenkomst van de ministers in Brussel op 3 december 2025 is bedoeld om de voortgang na de top in Den Haag in juni te evalueren en de voorbereidingen te starten voor de volgende NAVO-leiderstop, die gehouden zal worden op 7 en 8 juli 2026 in Ankara, Turkije. Deze top in Ankara, de tweede voor Turkije na 2004, zal zich richten op de versterking van defensiecapaciteiten, cyberveiligheid en trans-Atlantische samenwerking, alsook op de herziening van de afspraken over defensie-uitgaven.

Terwijl toonaangevende Europese NAVO-leden zoals Duitsland, Frankrijk en Italië kritiek uitten op de oorspronkelijke bepalingen van het vredesplan, was Rubio juist actief betrokken bij de diplomatieke pogingen om tot een akkoord te komen. Dit gebeurde ondanks de aanhoudende meningsverschillen over de afstaan van Oekraïens grondgebied en de aard van toekomstige veiligheidsgaranties. De belangrijkste knelpunten in de onderhandelingen blijven onveranderd, wat de complexiteit van het huidige moment voor de trans-Atlantische eenheid onderstreept.