Zuid-Afrika officieel van de FATF 'Grijze Lijst' na twee jaar van diepgaande hervormingen

Op 24 oktober 2025 bereikte Zuid-Afrika een belangrijke mijlpaal in zijn strijd tegen financiële criminaliteit. Het land werd die dag formeel geschrapt van de lijst van jurisdicties die onder verscherpt toezicht stonden van de Financial Action Task Force (FATF), de mondiale waakhond voor het witwassen van geld. Dit cruciale besluit werd bekrachtigd tijdens de plenaire zitting van de FATF in Parijs. Het markeert de succesvolle afronding van een intensieve hervormingscyclus van twee jaar, gericht op het fundamenteel versterken van de nationale kaders voor de bestrijding van witwassen (AML) en terrorismefinanciering (CFT).

De aanleiding voor de eerdere plaatsing op de ‘grijze lijst’ was de constatering van significante tekortkomingen in de AML/CFT-mechanismen van het land, wat leidde tot de opname in februari 2023. Het Nationale Ministerie van Financiën heeft nu bevestigd dat er substantiële vooruitgang is geboekt, wat duidt op een serieuze inzet van de overheid. Zuid-Afrika heeft alle 22 punten van het overeengekomen actieplan met succes afgewerkt, waarmee het de internationale gemeenschap heeft overtuigd van zijn vastberadenheid. Dit harde werk resulteerde in negen opwaarderingen in de beoordeling van de geboekte vooruitgang, een bewijs van de effectiviteit van de doorgevoerde hervormingen.

Tot de meest essentiële verbeteringen behoren het efficiënter maken van verzoeken om wederzijdse rechtshulp, wat cruciaal is voor internationale samenwerking bij grensoverschrijdende misdrijven. Daarnaast werd de implementatie van risicogebaseerd toezicht op niet-financiële bedrijven en beroepen aangescherpt, waardoor kwetsbare sectoren beter worden beschermd. Tot slot werd een robuuste nationale strategie specifiek gericht op het tegengaan van terrorismefinanciering ontwikkeld en geïmplementeerd, waarmee de kernproblemen die in 2023 werden vastgesteld, zijn aangepakt.

De economische gemeenschap heeft dit nieuws met groot optimisme ontvangen. Het verwijderen van de FATF-lijst is meer dan een technische formaliteit; het is een krachtig signaal van herwonnen stabiliteit en geloofwaardigheid. Econoom Davi Rudt benadrukte dat de verwijdering van de lijst "de vooruitzichten voor investeerders aanzienlijk zal verhelderen en de zakelijke interacties met Zuid-Afrika sterk zal vereenvoudigen." Dit heeft het potentieel om de transactiekosten voor internationale handel en investeringen drastisch te verlagen. Het verblijf op de ‘grijze lijst’ wordt doorgaans geassocieerd met een daling van de kapitaalinstroom, die in de beginfase naar schatting wel 7,6% van het bruto binnenlands product (BBP) kan bedragen. Door deze regulatoire barrière weg te nemen, wordt de toegang tot de wereldmarkt versoepeld en geeft Zuid-Afrika een duidelijk signaal van verhoogde transparantie en naleving aan zijn internationale partners.

Deze positieve ontwikkeling valt samen met de gelijktijdige verwijdering van Nigeria, Mozambique en Burkina Faso van de lijst, wat wijst op een bredere trend van harmonisatie van financiële standaarden in de regio. Voor Zuid-Afrika, waar de oorspronkelijke problemen deels voortkwamen uit de nasleep van de periode van ‘state capture’, is het herstel van het vertrouwen in de financiële instellingen van cruciaal belang. Experts stellen dat dit niet alleen een overwinning is op het gebied van compliance, maar ook een herstel van het beleggersvertrouwen. Het vergemakkelijkt grensoverschrijdende operaties, verbetert de toegang tot internationaal kapitaal en opent nieuwe deuren voor het aantrekken van directe buitenlandse investeringen (DBI). Bovendien wordt verwacht dat de kosten voor de schuldendienstverlening zullen dalen nu de hervormingen succesvol zijn afgerond, wat de economische veerkracht van het land ten goede komt.