Genoomonderzoek Bevestigt Overleving Zeldzame Flora in Indonesië en Brazilië

Eind 2025 heeft een internationaal onderzoeksteam de aanwezigheid vastgesteld van de uiterst zeldzame parasitaire plant, de Rafflesia hasseltii, in de regio Sijunjung op West-Sumatra, Indonesië. Dit is een cruciaal moment, aangezien deze bloem werd aangetroffen terwijl ze floreerde buiten de officieel aangewezen beschermingszones, namelijk in bossen die beheerd worden door lokale gemeenschappen. Dit onderzoek, een onderdeel van het project The First Regional Pan-Phylogeny for Rafflesia, was een gezamenlijke inspanning tussen het Indonesische Nationale Agentschap voor Onderzoek en Innovatie (BRIN) en de Botanische Tuin en het Arboretum van de Universiteit van Oxford.

Wetenschappers, waaronder Dr. Chris Thorogood uit Oxford en Joko Ridho Witono van BRIN, ondernamen een expeditie die ongeveer 20 uur reizen vanaf Bengkulu in beslag nam. Deze zoektocht omvatte nachtelijke verkenningen in afgelegen bossen die door gebieden liepen die bekendstaan als leefgebieden van tijgers. De wetenschappelijke focus ligt op het gebruik van Whole Genome Sequencing (WGS) om het genoom van de Rafflesia gedetailleerd in kaart te brengen. Dit markeert een aanzienlijke vooruitgang ten opzichte van eerdere studies, die zich beperkten tot het analyseren van slechts kleine DNA-fragmenten van 500 tot 1500 basenparen. Het doel van deze diepgaande analyse is tweeledig: het identificeren van potentieel nieuwe soorten en het formuleren van wetenschappelijk onderbouwde nationale behoudsstrategieën.

Deze recente vondst onderstreept de positie van Indonesië als een regio met een van de hoogste diversiteitsniveaus van Rafflesia-soorten ter wereld, op gelijke voet met de Filipijnen, waar momenteel 16 bekende soorten zijn vastgesteld. Het BRIN-team heeft reeds 13 monsters verzameld voor verdere DNA-analyse binnen dit meerjarige project, dat begin 2025 van start ging. Het is opmerkelijk dat veel Rafflesia-populaties buiten beschermde gebieden groeien, met name op koffie- en palmolieplantages. Dit benadrukt de dringende noodzaak voor natuurbehoudsinitiatieven die actief de lokale bevolking betrekken bij de bescherming.

Parallel aan de ontdekkingen in Indonesië werd in Brazilië een even belangrijke bevestiging gedaan. In het gemeentepark Serra da Moeda in Ubá, deelstaat Minas Gerais, werd de ernstig bedreigde orchidee *Cycnoches pentadactylon Lindl.*, beter bekend als de 'Zwanenhalsorchidee', gespot. Dit is de eerste gedocumenteerde waarneming van deze soort in de staat, wat de uitzonderlijke ecologische waarde van dit specifieke park onderstreept. Onderzoekers, die samenwerken met de non-profitorganisatie ProBiodiversa Brasil, opgericht in 2021 door alumni van de Federale Universiteit van Viçosa, plannen een volgende expeditie voor begin 2026 om reproductieve exemplaren te verzamelen.

Het voortbestaan van deze zeldzame soorten, zowel de *R. hasseltii* – door de lokale bevolking soms de 'Tijgergezichtschimmel' genoemd – als de Braziliaanse orchidee, toont de acute noodzaak aan om natuurbehoudsinspanningen in beide ecosystemen te ondersteunen. Het succes van de projecten in Azië en Zuid-Amerika hangt af van langdurige samenwerking tussen de wetenschappelijke gemeenschap en de bewoners van de bosrijke gebieden. Dit wordt bemoeilijkt doordat de bloei van de Rafflesia slechts enkele dagen duurt en de vindplaatsen vaak moeilijk bereikbaar zijn, wat de inspanningen om deze schatten te behouden extra complex maakt.