Badania Genomowe Potwierdzają Przetrwanie Rzadkiej Flory Indonezji i Brazylii

Pod koniec 2025 roku międzynarodowy zespół badawczy odnotował obecność niezwykle rzadkiej rośliny pasożytniczej, Rajslei Hasselta (*Rafflesia hasseltii*), w rejonie Sijunjung w Zachodniej Sumatrze, Indonezja. To odkrycie ma kluczowe znaczenie, ponieważ kwiat ten kwitł poza oficjalnie wyznaczonymi strefami ochrony, w lasach zarządzanych przez lokalne społeczności. Badanie, stanowiące część projektu The First Regional Pan-Phylogeny for Rafflesia, było efektem współpracy Narodowej Agencji Badań i Innowacji Indonezji (BRIN) oraz Ogrodu Botanicznego i Arboretum Uniwersytetu Oksfordzkiego.

Naukowcy, w tym doktor Chris Thorogood z Oksfordu oraz Joko Ridho Wibowo z BRIN, odbyli wyprawę, która wymagała około 20 godzin podróży od Bengkulu. Ekspedycja obejmowała nocne poszukiwania w odległych lasach, przebiegających przez tereny uznane za siedliska tygrysów. Praca naukowa koncentruje się na zastosowaniu sekwencjonowania całego genomu (WGS) w celu szczegółowego mapowania genomu Rajslei. Stanowi to znaczący postęp w porównaniu z wcześniejszymi analizami, które badały jedynie niewielkie fragmenty DNA, liczące 500 do 1500 par zasad. Celem tej pogłębionej analizy jest nie tylko identyfikacja potencjalnie nowych gatunków, ale także stworzenie naukowo ugruntowanych, krajowych strategii ochrony.

To odkrycie umacnia pozycję Indonezji jako regionu o jednym z najwyższych wskaźników różnorodności gatunków Rajslei na świecie, ustępując jedynie Filipinom, gdzie obecnie zidentyfikowano 16 znanych gatunków. Zespół BRIN zebrał już 13 próbek do dalszej analizy DNA w ramach tego wieloletniego projektu, który zainaugurowano na początku 2025 roku. Zauważono, że wiele populacji Rajslei rozwija się poza obszarami chronionymi, zwłaszcza na plantacjach kawy i palmy olejowej. To zjawisko wyraźnie wskazuje na pilną potrzebę wdrażania inicjatyw ochrony przyrody, które aktywnie angażują lokalne społeczności.

Równolegle z indonezyjskimi znaleziskami, w Brazylii potwierdzono równie istotne odkrycie: w Miejskim Parku Serra da Moega w Ubá, w stanie Minas Gerais, zlokalizowano skrajnie zagrożoną wyginięciem orchideę *Cycnoches pentadactylon Lindl.*, znaną jako orchidea „Łabędzia Szyja”. Jest to pierwszy udokumentowany przypadek znalezienia tego gatunku w tym stanie, co podkreśla wyjątkową wartość ekologiczną wspomnianego parku. Badacze współpracujący z ProBiodiversa Brasil, organizacją non-profit założoną w 2021 roku przez absolwentów Federalnego Uniwersytetu Viçosa, planują kolejną ekspedycję na początek 2026 roku w celu zebrania materiału reprodukcyjnego.

Przetrwanie tych rzadkich gatunków, takich jak *R. hasseltii*, którą miejscowi bywają nazywać „Grzybem o Twarzy Tygrysa”, oraz brazylijskiej orchidei, uwydatnia palącą potrzebę wsparcia dla działań ochronnych w obu ekosystemach. Sukces projektów realizowanych w Azji i Ameryce Południowej zależy od długoterminowego partnerstwa między środowiskiem naukowym a społecznościami zamieszkującymi tereny przyległe do kompleksów leśnych. Sytuację komplikuje fakt, że kwitnienie Rajslei trwa zaledwie kilka dni, a miejsca jej występowania są często trudno dostępne, co stanowi nie lada wyzwanie dla badaczy.