CITES CoP20: Walvishaaien en Roggen Krijgen Volledige Bescherming tegen Internationale Handel

Tijdens de CITES CoP20-bijeenkomst in Samarkand hebben regeringen een omvangrijk handelsverbod ingesteld voor diverse haaien- en roggensoorten. Deze beslissing wordt beschouwd als de meest verreikende in de geschiedenis van de conventie en plaatst de walvishaai, samen met alle mantaroggen en duivelsroggen, onder CITES Bijlage I, wat een volledig verbod op de internationale commerciële handel in deze soorten en hun producten inhoudt. Meer dan 37% van de haaien- en roggensoorten wordt wereldwijd met uitsterven bedreigd, een percentage dat oploopt tot meer dan 70% voor soorten die deel uitmaken van de internationale handel.

De urgentie van deze maatregelen werd door organisaties zoals de Wildlife Conservation Society (WCS) benadrukt. Luke Warwick, Directeur van Shark and Ray Conservation bij de WCS, noemde de uitkomst een historische overwinning, waarbij landen uit Latijns-Amerika, Afrika, de Stille Oceaan en Azië een sterke eenheid toonden door elk ingediend voorstel voor haaien en roggen te steunen. De walvishaai, de grootste vis ter wereld, wordt nog steeds bejaagd voor zijn vinnen en vlees, ondanks dat de populatie in sommige regio's met wel 92% is afgenomen sinds de eerdere vermelding onder Bijlage II. De nieuwe regelgeving beoogt de noodzakelijke herstelkansen te bieden na jaren van druk door overexploitatie.

Naast het totale handelsverbod voor de walvishaai en verwanten, werden ook andere ernstig bedreigde soorten aangepakt. Zowel de zwaardvisachtigen als de reuzentandrog kregen een 'nul-quotum' voor de export, wat neerkomt op een opschorting van alle uitvoer van in het wild gevangen exemplaren. Bovendien werden soorten als de gulperhaai, gladde hondshaai en toonhaai ondergebracht in Bijlage II, wat een gereguleerde handel vereist met vergunningen en bevindingen van niet-afname. Deze maatregelen zijn cruciaal om mazen in de wet op de internationale markt voor vinnen, kieuwplaten en vlees te dichten.

De noodzaak voor deze ingrijpende maatregelen wordt onderbouwd door een recente studie die een alarmerende wereldwijde daling van pelagische haaien- en roggenpopulaties met meer dan 70% in de afgelopen 50 jaar documenteert, voornamelijk als gevolg van overbevissing. Deze daling viel samen met een verdubbeling van de visdruk en een verdrievoudiging van de vangsten in diezelfde periode. De beslissingen van de CoP20, die voor het eerst in Centraal-Azië werd gehouden, signaleren een verschuiving in de mondiale prioriteiten naar de erkenning van de integriteit van mariene ecosystemen.

De implementatie van deze bescherming binnen 90 dagen na goedkeuring in de slotzitting is de volgende kritieke fase. Analyse wijst uit dat soorten als walvishaaien en mantaroggen een veel hogere economische waarde voor kustgemeenschappen vertegenwoordigen als toeristische hulpbron dan wanneer ze voor hun vinnen en kieuwen worden verhandeld. De delegaties gaven de boodschap af dat oceaansoorten dezelfde urgentie verdienen als landdieren, waarmee een nieuw tijdperk van mariene bescherming wordt ingeluid. De uitdaging ligt nu in het waarborgen van een snelle en effectieve handhaving van deze nieuwe mondiale kaders om illegale handel tegen te gaan.