Jeugdig Leesgedrag: Digitale Platforms en Genres Vormen Nieuwe Leescultuur

Recente empirische gegevens dagen de notie uit dat jongeren het lezen hebben opgegeven; in plaats daarvan wijzen zij op een gebrek aan erkenning van hun actuele leesgedrag. Onderzoek, waaronder studies van Cuesta in 2021 en Echarri in 2025, documenteert een levendige betrokkenheid op digitale platforms zoals Goodreads en Wattpad, waar jongeren actief content creëren en discussies voeren. Deze hedendaagse dynamiek wordt versterkt door de toename in populaire jeugdliteratuurgenres, zoals fantasy en romantiek, die sterk worden aangewakkerd door sociale mediabewegingen zoals BookTok.

De perceptiekloof ontstaat doordat volwassenen modern lezen vaak over het hoofd zien, aangezien dit zich manifesteert via schermen in diverse vormen, waaronder manga, fanfictie en digitale romans. Dit fenomeen van digitale interactie rondom literatuur wordt internationaal erkend als een kans. Een rapport uit Singapore benadrukte bijvoorbeeld zes kernprincipes om leesplezier te bevorderen, waaronder keuzevrijheid en interactie rondom het lezen. Statistieken onderstrepen deze sterke betrokkenheid: in Spanje las in 2024 maar liefst 75,3% van de personen tussen 14 en 24 jaar ter ontspanning, waarmee zij de meest fervente lezersgroep vormen.

Een soortgelijke trend werd in 2025 in Mexico waargenomen, waar het nationale statistiekbureau INEGI een heropleving van het lezen registreerde, voornamelijk gedreven door jongeren die diverse leesmaterialen, inclusief digitale bronnen, omarmen. De afwijzing van schoolopdrachten is zelden een vermijding van lezen an sich, maar eerder een verzet tegen verplichte teksten die niet aansluiten bij de huidige interesses van de jeugd, een observatie die door Echarri in 2025 werd gemaakt. Dit conflict draait om de devaluatie door volwassenen van de leeskeuzes van jongeren, waarbij populaire genres ten onrechte als minder serieus worden bestempeld.

Progressieve onderwijsaanpakken pleiten ervoor om de huidige leespraktijken van jongeren te valideren en te erkennen in plaats van hen te dwingen tot traditionele consumptiepatronen. Dit werd gedemonstreerd tijdens het LITERAL 2025 Internationaal Jeugdliteratuurfestival in Buenos Aires, georganiseerd door het Ministerie van Cultuur van de stad en de Cátedra Vargas Llosa op 8 en 9 november. Dit festival bracht internationale auteurs, waaronder de Spaanse fantasyschrijvers Iria Parente en Selene Pascual, samen met Mexicaanse stemmen als Raiza Revelles en Claudia Ramírez Lomelí, om de culturele impact van jeugdliteratuur buiten de gevestigde kaders te tonen. De programmering bevestigde de commerciële en creatieve kracht van deze genres door gesprekken en beurzen met op literatuur geïnspireerde merchandise op te nemen.

De Stichting Lezen in Nederland merkte op dat jongeren in hun vrije tijd vaak de voorkeur geven aan sociale media en videoplatforms, maar dat deze media juist kansen kunnen bieden om hen tot lezen te stimuleren. Een gebrek aan een sterke leesbasis kan leiden tot schooluitval en een verhoogd risico op laaggeletterdheid, zoals benadrukt in De Staat van het Onderwijs 2025 van de Onderwijsinspectie. Onderzoek van de Erasmus Universiteit toonde aan dat gesprekken over boeken, met name leerling-geleide discussies in boekclubs, essentieel zijn voor het verdiepen van inzicht en het motiveren van lezers. Door de digitale engagement van jongeren te erkennen, kunnen onderwijssystemen de kloof overbruggen en de leesvaardigheid als een fundamentele levensvoorwaarde versterken.