Mỹ và Mexico Giải Quyết Tranh Chấp Nước Theo Hiệp Ước 1944

Vào ngày 12 tháng 12 năm 2025, chính phủ Hoa Kỳ và Mexico đã đạt được một thỏa thuận quan trọng nhằm tăng cường quản lý tài nguyên nước theo khuôn khổ Hiệp ước Nước năm 1944. Sự đồng thuận này đóng vai trò then chốt trong việc xoa dịu căng thẳng ngoại giao và thương mại leo thang, vốn bắt nguồn từ những yêu cầu cấp nước khẩn cấp và các mối đe dọa áp thuế trừng phạt.

Hiệp ước năm 1944 là nền tảng cho sự hợp tác song phương, điều chỉnh việc phân chia nguồn nước từ các sông Colorado, Rio Grande và Tijuana. Tuy nhiên, việc thực thi hiệp ước này ngày càng trở nên khó khăn do tình trạng hạn hán kéo dài. Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cuộc khủng hoảng gần đây là những tuyên bố gay gắt từ cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, người cáo buộc Mexico vi phạm các nghĩa vụ đã cam kết. Ông Trump khẳng định Mexico nợ Mỹ ít nhất 800.000 acre-feet nước sau chu kỳ năm năm trước đó. Mối đe dọa áp dụng mức thuế 5% đối với hàng nhập khẩu từ Mexico đã đẩy các cuộc đàm phán ra khỏi phạm vi kỹ thuật của Ủy ban Biên giới và Nước Quốc tế (IBWC).

Trước áp lực gia tăng, chính phủ Mexico đã cam kết sẽ xả 249,163 triệu mét khối nước sang Hoa Kỳ, tương đương khoảng 202.000 acre-feet, bắt đầu từ ngày 15 tháng 12 năm 2025. Cam kết này được đưa ra trong bối cảnh tính đến ngày 24 tháng 10 năm 2025, Mexico mới chỉ cung cấp được 50,6% khối lượng nước theo yêu cầu của chu kỳ hiện tại. Trong thông cáo chung, phía Mexico khẳng định rằng họ “không hề vi phạm” hiệp ước, đồng thời nhấn mạnh rằng các lần cung cấp bổ sung trước đây đều được thực hiện mà không ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu thụ trong nước.

Một phần cốt lõi của thỏa thuận mới là việc giải quyết dứt điểm vấn đề thâm hụt tích lũy từ chu kỳ nước trước, kết thúc vào tháng 10 năm 2025. Theo Hiệp ước 1944, Mexico có nghĩa vụ cung cấp cho Mỹ trung bình không dưới 350.000 acre-feet nước mỗi năm (tổng cộng 1,75 triệu acre-feet trong năm năm). Đổi lại, Hoa Kỳ cam kết cung cấp hàng năm 1,5 triệu acre-feet nước từ sông Colorado cho Mexico. Cả hai bên đã nhất trí hoàn thiện một kế hoạch tổng thể để quản lý tình trạng thiếu hụt và cải thiện sự phối hợp song phương, muộn nhất là vào ngày 31 tháng 01 năm 2026.

Việc chậm trễ trong việc cung cấp nước đã gây ra những tổn thất kinh tế đáng kể cho phía Mỹ. Ước tính cho thấy nông dân Texas thiệt hại khoảng 1 tỷ đô la mỗi năm, và việc nhà máy đường duy nhất ở Rio Grande phải đóng cửa vào đầu năm 2024 cũng liên quan trực tiếp đến sự thiếu hụt nguồn nước. Bà Brooke Rollins, Bộ trưởng Nông nghiệp Hoa Kỳ, ghi nhận rằng trong năm vừa qua, Mexico đã chuyển giao lượng nước nhiều hơn so với bốn năm trước cộng lại, điều này được xem là một bước tiến quan trọng nhằm khôi phục lòng tin. Việc giải quyết thành công tranh chấp này đã ngăn chặn nguy cơ leo thang không mong muốn trong quan hệ thương mại song phương.