Phân tích Bản thảo Voynich: Nghiên cứu năm 2025 đề xuất thuật toán mã hóa tiềm năng

Bản thảo Voynich, một tập sách minh họa được viết tay bằng hệ thống chữ viết bí ẩn, tiếp tục là một trong những thách thức lớn nhất của lịch sử nhân loại. Các nghiên cứu xác định niên đại bằng phương pháp carbon phóng xạ cho thấy các trang giấy da của tập sách này có niên đại từ đầu thế kỷ 15, cụ thể là trong khoảng thời gian từ năm 1404 đến 1438. Hiện tại, tập bản thảo này được lưu giữ tại Thư viện Sách Hiếm và Bản thảo Beinecke thuộc Đại học Yale, với mã số MS 408, và nó vẫn giữ nguyên sự bí ẩn về tác giả cũng như nội dung chính xác mà nó đề cập.

Những hình vẽ khó hiểu đi kèm trong tập sách bao gồm các mô tả về con người, các loài thực vật không xác định và các ký hiệu thiên văn học, làm tăng thêm vẻ huyền bí cho tác phẩm này. Trong nhiều thế kỷ, các nhà mật mã học và ngôn ngữ học đã nỗ lực giải mã nhưng vẫn chưa thành công trong việc làm sáng tỏ thông điệp được mã hóa. Các nhà nghiên cứu đã xác định được các chủ đề quen thuộc như các vì sao và thực vật, nhưng chúng được trình bày theo một cách thức cực kỳ khác thường.

Một bước phát triển đáng chú ý trong năm 2025 là công trình của nhà báo Michael Gresko, được công bố trên tạp chí khoa học Cryptologia, đưa ra bằng chứng cho thấy Bản thảo Voynich rất có thể là một văn bản được mã hóa. Cơ sở cho nghiên cứu này là một thuật toán độc đáo mà Gresko phát triển trong thời gian cách ly, được đặt tên là "mật mã Naybe" (Naybe cipher). Mật mã Naybe hoạt động bằng cách xử lý tuần tự văn bản Latinh hoặc tiếng Ý, đổ chúng thành một luồng duy nhất, sau đó phân đoạn lặp đi lặp lại thành các khối một và hai chữ cái được coi là "từ". Gresko thừa nhận rằng đây chưa phải là bằng chứng xác thực về nguồn gốc của Bản thảo Voynich, nhưng ông đã chứng minh rằng bằng cách sử dụng hệ thống này, có thể tạo ra văn bản có các đặc điểm thống kê gần như tương đồng với bản thảo bí ẩn.

Các khối hai chữ cái trong phương pháp này được gán một cấu trúc cú pháp, chia thành tiền tố và hậu tố. Kết quả mô hình hóa cho thấy sự tương quan cao một cách đáng ngạc nhiên với các bất thường thống kê của bản thảo, điều này gợi ý về một hệ thống mã hóa phức tạp. Nghiên cứu mới trong năm 2025 này cung cấp cho các nhà nghiên cứu khác những công cụ phân tích chính xác hơn, một lần nữa kích hoạt các cuộc thảo luận xung quanh cuốn sách bí ẩn này. Các phương pháp tiếp cận mới cũng tập trung vào việc mô hình hóa cấu trúc văn bản bằng Trí tuệ Nhân tạo (AI) và phân tích các dịch chuyển ngôn ngữ của nó, cho thấy văn bản này mã hóa một ngôn ngữ có cấu trúc, có thể là ngôn ngữ ghi nhớ (mnemonic language).

Trong khi đó, các phương pháp khác lại áp dụng các nguyên tắc toán học phức tạp, chẳng hạn như tỷ lệ vàng và chuỗi Fibonacci, để giải mã có cấu trúc. Cùng năm 2025, thông tin về công trình "Chìa khóa Voynich VX-2025" (Voynich Key VX-2025) cũng xuất hiện, khẳng định rằng nó dịch văn bản thành các công thức nấu ăn và ghi chú ngắn. Bản thảo này, được đặt theo tên của nhà buôn sách cổ người Ba Lan Wilfrid Voynich, người đã mua nó vào năm 1912, có niên đại sớm hơn nhiều so với các giả thuyết trước đây từng đề xuất nó là tác phẩm của Roger Bacon vào thế kỷ 13.

Việc xác định niên đại bằng carbon phóng xạ năm 2009 của các nhà nghiên cứu tại Đại học Arizona đã bác bỏ giả thuyết về Bacon, vì mực được sử dụng cũng có niên đại thế kỷ 15, khiến việc nó là một sản phẩm giả mạo hiện đại trên giấy da cổ trở nên khó xảy ra. Ngoài ra, phân tích hình thái học (paleography) đã cho phép xác định được dấu ấn của năm người viết khác nhau trong bản thảo, cho thấy đây là một sản phẩm hợp tác hơn là công trình của một cá nhân duy nhất. Những chi tiết này củng cố vị thế của nó như một tài liệu đích thực của thời kỳ đầu Phục hưng, có thể được sáng tác ở Ý hoặc khu vực lân cận dãy Alps.