Voynich El Yazması: On Beşinci Yüzyıl Şifreli Metninin Yeni Analizleri

Tarihin en kalıcı muammalarından biri olan ve parşömeni 1404 ile 1438 arasına tarihlenen Voynich El Yazması, yazarının kimliği ve içerdiği görsellerin anlamı açısından çözülememiş bir gizem olmaya devam etmektedir. Bu erken dönem eserde, insan figürleri, tanımlanamayan bitki tasvirleri ve karmaşık astronomik semboller gibi kafa karıştırıcı unsurlar yer almaktadır; bu durum, onu yüzyıllardır kriptografların ve dil bilimcilerin zorlandığı bir yapıya büründürmüştür.

Bu benzersiz el yazması, güncel olarak Yale Üniversitesi bünyesindeki Beinecke Nadir Kitaplar ve El Yazmaları Kütüphanesi'nde muhafaza edilmektedir. Eserin temel bilmecesi, metnin bilinmeyen bir dilde mi yoksa gizlenmiş bir dilde mi yazıldığı sorusu etrafında yoğunlaşmaktadır. Paleografik incelemeler, el yazmasının yazım sürecine beş farklı kişinin katkıda bulunduğunu ortaya koymuştur. Eser, 1912 yılında Polonyalı sahaf Wilfrid Voynich tarafından yeniden keşfedilmiş ve o tarihten bu yana sayısız spekülasyona konu olmuştur.

2025 yılında, gazeteci Michael Gresko'nun Cryptologia bilimsel dergisinde yayımladığı bir araştırma, Voynich El Yazması'nın büyük olasılıkla şifrelenmiş olduğunu güçlü bir biçimde kanıtlamıştır. Gresko'nun çalışması, Latince veya İtalyanca metinlerin tek bir akışa dönüştürülmesini, ardından tekrarlı olarak bir ve iki harfli bloklara ayrılmasını ve bu blokların önek ve sonek olarak ayrıldığı bir sözdizimsel yapıya tabi tutulmasını içeren "Naybe şifresi" adını verdiği bir algoritma üzerine kuruludur. Naybe şifresi kullanılarak yapılan modelleme sonuçları, el yazmasının istatistiksel anormallikleriyle şaşırtıcı derecede yüksek bir korelasyon göstermiştir. Gresko, bu bulgunun el yazmasının kökenine dair kesin bir kanıt olmamakla birlikte, bu sistemle, gizemli eserin istatistiksel özelliklerine neredeyse tamamen uyan bir metin elde edilebildiğini belirtmiştir.

Bu yeni analitik yaklaşımlar, metin yapılarını yapay zeka ile modellemeye ve dilsel kaymalarını analiz etmeye odaklanmaktadır; bu da eserin yapılandırılmış bir dil şifrelediği olasılığını güçlendirmektedir. Bu arada, karmaşık matematiksel prensipleri kullanan yapısal çözümleme yöntemleri de mevcuttur. Ayrıca, 2025 yılında, metni kısa tariflere ve notlara çevirdiğini iddia eden "Voynich Anahtarı VX-2025" adlı bir çalışma hakkında da bilgi ortaya çıkmıştır.

El yazmasının içeriği, şifreli metinlerin yanı sıra, yaklaşık 113 farklı bitki çizimi, astronomik ve astrolojik diyagramlar ile bir biyoloji bölümünde sıvı içinde bulunan çıplak kadın figürlerini içermektedir. Tarihsel kayıtlara göre, eser bir dönem İmparator II. Rudolf'un kütüphanesinde bulunmuş ve daha sonra Johannes Marcus Marci tarafından Athanasius Kircher'e gönderilmiştir. Bu yeni çalışmalar, asırlık bu eserin, sadece bir şifre değil, aynı zamanda o dönemin karmaşık bilimsel veya ezoterik bilgisini barındıran bir yapı olabileceği perspektifini desteklemektedir.