Pakistan'da Indus Kör Yunusu Popülasyonunda Kayda Değer Artış

Dünyanın en nadir tatlı su memelilerinden biri olan Indus Kör Yunusu'nun (Platanista gangetica minor) popülasyonunda Pakistan'daki Indus Nehri havzasında önemli bir yükseliş gözlemlenmektedir. Bu türün yeniden canlanması, özellikle Chachran Sharif bölgesinde 2025'in sonlarında teyit edilmiş olup, yakın zamanda uygulanan sıkı koruma tedbirlerinin etkinliğini göstermektedir. Nesli tehlike altında olan bu türün ekolojik sağlığının nehir ekosisteminin genel sağlığının bir göstergesi olduğu dikkate alındığında, bu olumlu gelişme daha geniş çevresel etkiler açısından da önem taşımaktadır.

Bu toparlanmanın temelini, Punjab Vahşi Yaşam ve Parklar Direktörlüğü Genel Müdürlüğü tarafından Taunsa Sharif ve Chachran Sharif gibi nehir yataklarında başlatılan acil durum koruma protokolleri oluşturmuştur. Asistan Şef Vahşi Yaşam Ranger'ları, yakın zamanda 15'ten fazla yunustan oluşan bir sürünün su yüzeyine çıktığına dair raporları doğrulamıştır. Uygulanan protokoller, halkı bilinçlendirme kampanyaları ile sıkı kolluk kuvveti uygulamalarını birleştirmiştir; yasa dışı avlanmaya karşı caydırıcılığı pekiştirmek amacıyla İlk Bilgi Raporları (FIR) hazırlanması gibi sert önlemler alınmıştır.

Indus Kör Yunusu, IUCN tarafından 'nesli tehlike altında' olarak listelenmektedir ve mevcut tahminler yaklaşık 2.000 birey civarındadır. WWF-Pakistan'ın 2001'deki ilk sayımında 1.200 birey tahmin edilirken, 2017'deki bir araştırmada bu sayı 1.816'ya yükselmiş, bu da son 15 yılda yaklaşık %50'lik bir artışa işaret etmektedir. Bu tür, nehrin bulanık sularında tamamen ekolokasyona bağımlı olmasıyla benzersizdir; doğal olarak kördür ve bu durum onu antik bir cetacean ailesinin yaşayan fosillerinden biri yapmaktadır. Tarihsel olarak 3.500 kilometrelik bir alanda serbestçe yüzen türün alanı, günümüzde barajlar ve su çekilmesi nedeniyle yaklaşık %80 oranında azalarak yaklaşık 690 kilometrelik bir alana kısıtlanmıştır; Guddu ve Sukkur barajları arasındaki bölge, türün en yoğun bulunduğu alan olarak öne çıkmaktadır.

Koruma çabaları, yasal yaptırımların yanı sıra yerel toplulukların katılımını da içermiştir. WWF-Pakistan'ın öncülük ettiği Bhulan Dost Programı gibi girişimler, balıkçı topluluklarını yunusları ve yaşam alanlarını korumaları için güçlendirmiştir. Ayrıca, 1992'de başlayan ve Sindh Vahşi Yaşam Departmanı ile ortaklaşa yürütülen bir yunus kurtarma programı, sulama kanallarında mahsur kalan 131 yunusun kurtarılmasına yardımcı olmuştur. Bu türün korunması, Punjab Vahşi Yaşam (Koruma, Muhafaza, İyileştirme ve Yönetim) (Değişiklik) Yasası 2007 gibi düzenlemelerle Punjab'ın yaban hayatı mevzuatının bir parçasıdır.

Pakistan'ın federal ve eyalet kurumları ile WWF-Pakistan arasındaki koordinasyon, 2011'de hazırlanan ilk Indus Yunusu Koruma Eylem Planı'nın güncellenmesini sağlayan beş yıllık ulusal bir stratejinin temelini oluşturmaktadır. Bu yeni strateji, nehir ekosistemlerinin ve sulak alanların restorasyonuna öncelik vermektedir. Ancak Pencap bölgesinde yasa dışı ağlar dahil olmak üzere sürdürülemez balıkçılık uygulamaları, su seviyelerindeki düşüşler ve kirlilik gibi tehditler devam etmektedir. Chachran Sharif'teki bu son gözlem, Pakistan'ın koruma konusundaki kararlılığının somut bir kanıtı olarak, nesli tehlike altındaki bu kadim memelinin geleceği için motivasyon sağlamaktadır.