Chấm dứt Sứ mệnh 22 năm của LHQ tại Iraq: Chuyển đổi sang Hợp tác Kỹ thuật

Vào Thứ Bảy, ngày 13 tháng 12 năm 2025, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres đã chính thức tuyên bố chấm dứt hoạt động của Phái bộ Hỗ trợ Iraq của Liên Hợp Quốc (UNAMI) tại Baghdad. Sự kiện này, đánh dấu sự khởi đầu của quá trình giải thể (với ngày kết thúc chính thức là 31 tháng 12), khép lại hai thập kỷ hiện diện chính trị của phái bộ tại quốc gia này. Hoạt động này được thực hiện theo yêu cầu của chính quyền Iraq và tuân thủ Nghị quyết 2732 của Hội đồng Bảo an LHQ.

Phái bộ UNAMI được thành lập vào ngày 14 tháng 8 năm 2003 theo Nghị quyết 1500 của Hội đồng Bảo an nhằm hỗ trợ các nỗ lực phát triển quốc gia của Iraq. Nhiệm vụ của phái bộ đã được gia hạn liên tục cho đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2025. Tại buổi lễ bế mạc ở Baghdad, ông António Guterres nhấn mạnh rằng việc kết thúc sứ mệnh này báo hiệu sự chuyển đổi sang giai đoạn “bình thường hóa” quan hệ giữa Baghdad và LHQ. Tuy nhiên, sự hỗ trợ của LHQ trong các lĩnh vực hòa bình, phát triển bền vững và nhân quyền vẫn sẽ được duy trì. Ông Mohamed Al-Hashim, Người đứng đầu Phái bộ và là Đặc phái viên của Tổng Thư ký về Iraq, mô tả sự chuyển đổi này là một “sự kết thúc đáng tự hào, xứng đáng và có được nhờ công sức”.

Thủ tướng Iraq, ông Mohammed Shia’ Al-Sudani, đã khẳng định rằng cộng đồng quốc tế cần công nhận Iraq là một “quốc gia bình thường”, qua đó đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên hợp tác mới và chấm dứt thời kỳ giám hộ quốc tế. Một khía cạnh trọng tâm của sự thay đổi này là việc điều chỉnh hình thức tham gia quốc tế. Các cơ quan chuyên môn của LHQ như UNICEF, WHO và UNDP sẽ tiếp tục hoạt động, nhưng trọng tâm sẽ chuyển dịch từ viện trợ nhân đạo sang hợp tác kỹ thuật chuyên sâu hơn trong các lĩnh vực như khí hậu, y tế và giáo dục.

Trong suốt 22 năm hoạt động, UNAMI đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tổ chức sáu cuộc bầu cử cấp quốc gia và cố vấn cho quá trình soạn thảo Hiến pháp Iraq năm 2005. Kể từ năm 2017, phái bộ cũng tham gia vào việc điều tra các tội ác do tổ chức “Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant” (ISIL) gây ra, một tổ chức mà Iraq đã tuyên bố đánh bại hoàn toàn vào tháng 12 năm 2017. Quy mô hoạt động của UNAMI được thể hiện qua số lượng nhân sự, với hơn 700 nhân viên tính đến cuối năm 2023.

Việc chấm dứt sứ mệnh chính trị được thiết lập sau cuộc xâm lược năm 2003 là một cột mốc ngoại giao quan trọng, khẳng định chủ quyền ngày càng tăng của Iraq. Trong khi khía cạnh chính trị được thu hẹp lại, trọng tâm hiện nay là củng cố các thể chế đang hoạt động và hỗ trợ các nỗ lực quốc gia trong những lĩnh vực mà Baghdad ưu tiên. Sự chuyển đổi này, từ vai trò giám sát quốc tế trực tiếp sang quan hệ đối tác kỹ thuật, mở ra một chương mới trong mối quan hệ giữa Iraq và cộng đồng toàn cầu, thể hiện sự tự chủ và khả năng tự quản lý của đất nước.