Koniec 22-letniej misji ONZ w Iraku: Przejście na współpracę techniczną

W sobotę, 13 grudnia 2025 roku, Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych, António Guterres, oficjalnie ogłosił zakończenie działalności Misji Pomocy Organizacji Narodów Zjednoczonych w Iraku (UNAMI) w Bagdadzie. Choć formalne wygaszenie mandatu nastąpi 31 grudnia, ceremonia ta zapoczątkowała proces wycofywania się sił misji. Wydarzenie to symbolizuje domknięcie ponad dwóch dekad politycznej obecności ONZ w tym kraju, realizowanej na prośbę władz irackich oraz zgodnie z Rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ numer 2732.

Misja UNAMI została powołana do życia 14 sierpnia 2003 roku na mocy Rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ 1500. Jej pierwotnym celem było wspieranie krajowych wysiłków rozwojowych, a jej mandat był regularnie przedłużany aż do końca 2025 roku. Podczas uroczystości zamknięcia w stolicy Iraku, António Guterres podkreślił, że zakończenie misji oznacza transformację relacji między Bagdadem a ONZ w fazę „normalizacji”. Oznacza to, że wsparcie w kluczowych obszarach, takich jak pokój, zrównoważony rozwój i prawa człowieka, będzie kontynuowane, choć w innym formacie. Szef Misji, Specjalny Przedstawiciel Sekretarza Generalnego ds. Iraku, Mohamed Al-Hussein, określił ten etap jako „zasłużone, godne i honorowe zamknięcie” dotychczasowej działalności.

Premier Iraku, Mohammed Shia' Al-Sudani, wyraził stanowisko, że społeczność międzynarodowa musi uznać Irak za „normalny kraj”, sygnalizując tym samym początek nowej ery partnerskiej i koniec okresu międzynarodowego nadzoru. Istotą tej zmiany jest modyfikacja charakteru zaangażowania międzynarodowego. Agencje ONZ, w tym UNICEF, WHO oraz Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), pozostaną aktywne, lecz ich rola przesunie się z dostarczania pomocy doraźnej na rzecz ścisłej współpracy technicznej. Skupią się one na wspieraniu Iraku w takich dziedzinach jak ochrona klimatu, system opieki zdrowotnej i edukacja.

W ciągu 22 lat funkcjonowania, UNAMI odegrała kluczową rolę w procesach demokratycznych państwa. Misja aktywnie wspierała organizację sześciu wyborów krajowych oraz doradzała podczas tworzenia Konstytucji Iraku z 2005 roku. Od 2017 roku zaangażowanie to objęło również śledztwa w sprawie zbrodni popełnionych przez organizację Państwo Islamskie Iraku i Lewantu (ISIL), nad którą Irak formalnie ogłosił ostateczne zwycięstwo w grudniu 2017 roku. Skala operacji była znacząca, co odzwierciedlał stan zatrudnienia: na koniec 2023 roku personel UNAMI liczył ponad 700 osób.

Zakończenie politycznej misji, która powstała w następstwie inwazji z 2003 roku, stanowi istotny kamień milowy w dyplomacji, potwierdzający pełną suwerenność Iraku. Chociaż komponent polityczny zostaje wycofany, uwaga przenosi się na wzmacnianie funkcjonujących struktur państwowych oraz wspieranie inicjatyw krajowych w obszarach priorytetowych dla rządu w Bagdadzie. Ta ewolucja od bezpośredniego międzynarodowego nadzoru do partnerstwa technicznego otwiera zupełnie nowy rozdział w relacjach Iraku z globalną wspólnotą.