BM'nin Irak'taki 22 Yıllık Misyonu Sona Eriyor: Teknik İşbirliğine Geçiş Dönemi

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, 13 Aralık 2025 Cumartesi günü Bağdat'ta, Birleşmiş Milletler Irak Destek Misyonu'nun (UNSMII) faaliyetlerinin resmen sona erdiğini duyurdu. Bu tören, misyonun aşamalı olarak kapatılma sürecini başlattı; kesin kapanış tarihi ise 31 Aralık olarak belirlendi. Bu adım, Irak makamlarının talebi ve BM Güvenlik Konseyi'nin 2732 sayılı Kararı uyarınca, misyonun ülkede yürüttüğü yirmi yıllık siyasi varlığın nihayete erdiğini simgeliyor.

UNSMII, BM Güvenlik Konseyi'nin 1500 sayılı Kararı ile 14 Ağustos 2003 tarihinde kurulmuştu. Kuruluş amacı, Irak'ın kalkınma çabalarına destek sağlamaktı ve görevi 31 Aralık 2025'e kadar uzatılmıştı. Bağdat'taki kapanış töreninde konuşan Guterres, misyonun sonlanmasının, Bağdat ile BM arasındaki ilişkilerde bir 'normalleşme' aşamasına geçişi ifade ettiğini vurguladı. Barış, sürdürülebilir kalkınma ve insan hakları alanlarındaki desteklerin ise devam edeceğinin altını çizdi. Misyon Başkanı ve Genel Sekreterin Irak Özel Temsilcisi Mohamed Al-Hassan ise bu devri, 'onurlu, layık ve hak edilmiş bir kapanış' olarak nitelendirdi.

Irak Başbakanı Muhammed Şiya' Al Sudani, uluslararası toplumun Irak'ı artık 'normal bir ülke' olarak kabul etmesi gerektiğini belirterek, uluslararası vesayet döneminin sona erdiğini ve yeni bir işbirliği çağının başladığını işaret etti. Bu uluslararası katılımın formatındaki değişim kilit bir nokta teşkil ediyor. UNICEF, DSÖ ve UNDP gibi BM ajansları faaliyetlerini sürdürecek; ancak odak noktası hayırsever yardımdan, iklim, sağlık ve eğitim gibi öncelikli alanlarda teknik işbirliğine kayacak.

22 yıllık görev süresi boyunca UNSMII, altı ulusal seçimin düzenlenmesine yardımcı oldu ve 2005 Irak Anayasası'nın hazırlanma sürecine danışmanlık yaptı. Ayrıca, 2017 Aralık ayında Irak'ın kesin zafer ilan ettiği Irak ve Şam İslam Devleti'ne (IŞİD) karşı işlenen suçların soruşturulmasında da rol aldı. Misyonun faaliyetlerinin genişliğini göstermek adına, 2023 yılı sonunda UNSMII'nin personel sayısı 700'ün üzerindeydi.

2003 işgalinin ardından kurulan bu siyasi misyonun sona ermesi, Irak'ın egemenliğinin teyit edildiği önemli bir diplomatik dönüm noktasıdır. Siyasi bileşen aşamalı olarak sonlanırken, uluslararası odak, işleyen kurumların güçlendirilmesine ve Bağdat'ın öncelik verdiği alanlarda ulusal çabalara destek vermeye kayıyor. Doğrudan uluslararası gözetimden teknik ortaklığa geçiş, Irak'ın küresel ilişkilerinde yeni bir sayfa açmaktadır.