VN-missie in Irak na 22 jaar beëindigd: focus verschuift naar technische samenwerking

Op zaterdag 13 december 2025 heeft de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, officieel de beëindiging van de VN-Assistentiemissie voor Irak (UNAMI) in Bagdad aangekondigd. Hoewel de formele afsluiting gepland staat voor 31 december, markeerde deze ceremonie de start van de gefaseerde terugtrekking. Dit moment symboliseert het einde van een politieke aanwezigheid van twee decennia in het land, een aanwezigheid die tot stand kwam op verzoek van de Iraakse autoriteiten en conform Resolutie 2732 van de VN-Veiligheidsraad.

De oprichting van UNAMI vond plaats op 14 augustus 2003, middels Resolutie 1500 van de VN-Veiligheidsraad, met als doel de nationale ontwikkelingsinspanningen te ondersteunen. Het mandaat van de missie werd vervolgens verlengd tot en met 31 december 2025. Tijdens de sluitingsceremonie in Bagdad benadrukte António Guterres dat de beëindiging van de missie de overgang naar een fase van 'normalisatie' in de betrekkingen tussen Bagdad en de VN inluidt. De steun op het gebied van vrede, duurzame ontwikkeling en mensenrechten zal echter onverminderd doorgaan. De Hoofd van de Missie, de Speciale Vertegenwoordiger van de Secretaris-Generaal voor Irak, Mohamed Al-Hassane, omschreef deze overgang als een 'eervol, waardig en verdiend slotstuk'.

De Iraakse premier, Mohammed Shia' Al-Sudani, liet weten dat de wereld Irak voortaan als een 'normaal land' dient te erkennen. Dit signaleert de aanvang van een nieuw tijdperk van partnerschap en het afscheid van internationaal toezicht. Een cruciaal element in deze verschuiving is de transformatie van de aard van de internationale betrokkenheid. VN-agentschappen zoals UNICEF, de WHO en UNDP zullen hun werkzaamheden voortzetten, waarbij de nadruk verschuift van humanitaire hulp naar technische samenwerking op vitale terreinen zoals klimaat, gezondheidszorg en onderwijs.

Gedurende de 22 jaar van haar bestaan heeft UNAMI een significante rol gespeeld in het Iraakse democratische proces. De missie faciliteerde de organisatie van zes nationale verkiezingen en bood cruciale advisering bij het opstellen van de Iraakse Grondwet van 2005. Sinds 2017 was de missie ook betrokken bij het onderzoek naar de misdaden begaan door Islamitische Staat in Irak en de Levant (ISIL), tegen wie Irak in december 2017 de definitieve overwinning uitriep. De omvang van de operatie blijkt uit het personeelsbestand van UNAMI, dat eind 2023 meer dan 700 medewerkers telde.

Het beëindigen van deze politieke missie, die na de invasie van 2003 werd ingesteld, vormt een belangrijk diplomatiek mijlpaal dat de soevereiniteit van Irak bevestigt. Nu het politieke toezicht wordt afgebouwd, komt de focus te liggen op het versterken van de bestaande staatsinstellingen en het ondersteunen van nationale initiatieven in de prioriteitsgebieden van Bagdad. Deze evolutie van directe internationale monitoring naar een technisch partnerschap opent een nieuwe, veelbelovende bladzijde in de relatie tussen Irak en de internationale gemeenschap.