AB'den El Sanatları ve Endüstriyel Ürünler İçin Tek Tip Coğrafi İşaret Koruması Başlıyor

Avrupa Birliği, 1 Aralık 2025 Pazartesi günü itibarıyla, coğrafi kökenlerine bağlı el sanatları ve endüstriyel ürünler için özel olarak tasarlanmış, birleştirilmiş bir koruma sistemini resmen devreye soktu. Bu dönüm noktası niteliğindeki adım, 2023/2411 sayılı Tüzük ile güvence altına alınmış olup, AB Coğrafi İşaretler sistemini tarım-gıda ürünleri (peynirler veya şaraplar gibi) için zaten mevcut olan korumayı tamamlayarak tarım dışı malları da kapsayacak şekilde genişletmektedir.

Bu yeni düzenleyici çerçeve, cam üfleyicileri, çömlekçileri, bıçakçıları ve kuyumcuları içeren üreticilere, ürünlerinin isimlerini El Sanatları ve Endüstriyel Coğrafi İşaretleri (EECİ) olarak kaydettirme imkanı tanıyor. Bu girişim, özgün becerileri muhafaza etmeyi, bölgelerdeki istihdamı desteklemeyi ve tüketicilerin otantik, yüksek kaliteli Avrupa ürünlerini kolayca ayırt etmesine yardımcı olarak güveni pekiştirmeyi amaçlıyor. EECİ kayıt prosedürünü yönetmekle yetkili merci olarak, İspanya'nın Alicante şehrinde bulunan Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) belirlendi.

Standart başvuru süreci iki aşamadan oluşmaktadır: Üreticiler öncelikle, detaylı bir 'ürün spesifikasyonu' ile birlikte başvurularını ulusal bir yetkili makama sunarak ulusal düzeyde değerlendirme ve olası itiraz sürecinden geçerler. Başarılı olması durumunda, başvuru AB düzeyinde ek inceleme ve tüm Avrupa çapında bir itiraz prosedürü için EUIPO'ya iletilir ve ardından tescil kararı kesinleşir. EUIPO İcra Direktörü Joao Negrao, EECİ sisteminin AB'nin rekabet gücünü artırma ve yerel kimlikleri güçlendirme potansiyeline sahip olduğunu vurguladı.

Doğrudan EUIPO'ya başvuru yapma imkanı tanıyan özel ve basitleştirilmiş bir düzenleme, ulusal bir sistem kurma zorunluluğundan muaf tutulan bazı üye ülkelere sağlandı. Bu ülkeler arasında Danimarka, Finlandiya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Hollanda ve İsveç yer almaktadır. Kalan yirmi AB ülkesi ise ulusal makam gözetiminde standart iki aşamalı prosedürü takip edecektir. Ulusal bir makamın belirlenmediği yerlerde, ilgili üye devlet nezdindeki tek iletişim noktası desteğiyle ulusal aşama prosedürünü EUIPO üstlenecektir.

EECİ sisteminin uygulamaya konulması, AB Tek Piyasası genelinde fikri mülkiyet haklarının uyumlaştırılması yolunda mühim bir çabayı temsil etmekte, bölgesel ekonomik ve kültürel mirası resmileştirip koruma altına almaktadır. Koruma kapsamına girebilecek ürünler arasında örneğin Murano camı, Limoges porseleni, Solingen bıçakları ve Carrara mermeri bulunmaktadır. Koruma sadece fiziki mallarla sınırlı olmayıp, internet alan adlarını, uzaktan satılan ürünleri ve tescilli ürünün dahil edildiği mamulleri de kapsamaktadır. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) ile yapılan anlaşmalar aracılığıyla uluslararası koruma hükümleri, bu özel Avrupa mallarının küresel piyasa konumunu güçlendirme stratejisine işaret etmektedir.

Geçiş dönemi önemli bir husustur: El sanatları ve endüstriyel mallara yönelik mevcut ulusal Cİ'ler, Tüzüğün tam olarak yürürlüğe girmesinden bir yıl sonra, yani 2 Aralık 2026'da geçerliliğini yitirecektir. Bu süre, üreticilere haklarını yeni Avrupa düzeyine taşımaları ve adapte olmaları için zaman tanımaktadır. Tarım-gıda ürünleri için mevcut korumayı tamamlayan EECİ sistemi, üreticilerin kendi adlarının hem AB içinde hem de uluslararası alanda haksız kullanımına karşı etkin bir şekilde mücadele etmelerine olanak sağlayacaktır.