UE Wprowadza Jednolitą Ochronę Geograficzną dla Produktów Rzemieślniczych i Przemysłowych

Z dniem 1 grudnia 2025 roku Unia Europejska oficjalnie uruchomiła wyspecjalizowany, zunifikowany system ochrony nazw wyrobów rzemieślniczych i przemysłowych, które są ściśle powiązane z ich miejscem pochodzenia. Ten fundamentalny krok, usankcjonowany Rozporządzeniem (UE) 2023/2411, rozszerza istniejący system Europejskich Oznaczeń Geograficznych (OG) na towary niebędące produktami rolnymi. Tym samym uzupełnia on ochronę już zapewnioną dla artykułów agrożywnościowych, takich jak sery czy wina.

Nowe ramy regulacyjne otwierają możliwość rejestrowania nazw produktów przez wytwórców – między innymi dmuchaczy szkła, garncarzy, wytwórców noży czy jubilerów – jako Rzemieślniczych i Przemysłowych Oznaczeń Geograficznych (RPOG). Głównym celem tej inicjatywy jest zachowanie unikalnych umiejętności, wspieranie zatrudnienia w regionach oraz pomoc konsumentom w identyfikacji autentycznych, wysokiej jakości europejskich towarów, co ma wzmocnić zaufanie do ich oryginalności. Za zarządzanie procedurą rejestracji RPOG odpowiedzialny jest Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), z siedzibą w Alicante w Hiszpanii.

Standardowa ścieżka składania wniosków obejmuje dwa etapy. Producenci najpierw kierują swoje podania, wraz ze szczegółową „specyfikacją produktu”, do krajowego organu właściwego w celu oceny i ewentualnego wniesienia zastrzeżeń na poziomie krajowym. Po pomyślnym przejściu tego etapu, wniosek jest przekazywany do EUIPO w celu dalszej ekspertyzy na poziomie unijnym, co obejmuje również procedurę sprzeciwu obowiązującą w całej UE. Dopiero po tym następuje ostateczna decyzja o rejestracji. Dyrektor Wykonawczy EUIPO, Joao Negrao, podkreślił, że system RPOG ma potencjał, by podnieść konkurencyjność UE i jednocześnie umocnić lokalną tożsamość.

Wyjątkowo uproszczona procedura składania wniosków bezpośrednio do EUIPO została udostępniona dla państw członkowskich, które uzyskały zwolnienie z obowiązku tworzenia własnych krajowych systemów. Do tych krajów należą Dania, Finlandia, Litwa, Luksemburg, Malta, Holandia i Szwecja. Pozostałe dwadzieścia państw członkowskich UE będzie musiało przestrzegać standardowej, dwuetapowej procedury z nadzorem krajowym. W tych krajach, gdzie nie wyznaczono organu krajowego, EUIPO przejmie obowiązki etapu krajowego, korzystając ze wsparcia pojedynczego punktu kontaktowego w danym państwie członkowskim.

Wprowadzenie systemu RPOG stanowi znaczący wysiłek na rzecz harmonizacji praw własności intelektualnej w ramach Jednolitego Rynku UE, formalizując i chroniąc regionalne dziedzictwo kulturowe i gospodarcze. Produkty, które mogą ubiegać się o ochronę, to na przykład szkło Murano, porcelana z Limoges, noże z Solingen czy marmur z Carrary. Ochrona ta rozciąga się nie tylko na dobra materialne, ale także na nazwy domen internetowych i produkty sprzedawane zdalnie, a także na wyroby, w których zarejestrowany produkt został wbudowany. Postanowienia dotyczące ochrony międzynarodowej, realizowane poprzez umowy ze Światową Organizacją Własności Intelektualnej (WIPO), wskazują na strategiczne dążenie do wzmocnienia globalnej pozycji tych wyspecjalizowanych europejskich towarów.

Kluczowym elementem jest okres przejściowy: dotychczasowe krajowe OG dla wyrobów rzemieślniczych i przemysłowych stracą ważność rok po pełnym wejściu w życie Rozporządzenia, czyli 2 grudnia 2026 roku. Ten termin daje producentom czas na dostosowanie się i przeniesienie swoich praw na nowy, ogólnoeuropejski poziom. System RPOG, jako uzupełnienie istniejącej ochrony dla produktów rolnych, umożliwi wytwórcom skuteczne przeciwdziałanie bezprawnemu wykorzystywaniu ich nazw zarówno na rynku wewnętrznym UE, jak i na arenie międzynarodowej.