Parker Solar Probe'dan Güneş Tacının Dış Sınırına Dair 2025 Verileriyle Yeni Perspektifler

NASA'nın Parker Güneş Sondası (Parker Solar Probe) tarafından toplanan verilerin yeni bir analiz aşaması, Güneş'in en dış katmanı olan korona sınırlarının hatlarını belirginleştirdi. Bu sınır, Alven yüzeyi olarak bilinir. Burası, Güneş'ten yayılan maddenin hızının, Alven hızını aştığı kritik bir eşiktir. Bu noktadan sonra parçacıklar, güneş rüzgarı formunda kontrolsüz bir şekilde gezegenlerarası uzaya doğru yol alır. Güneş atmosferinin en seyrek ve en sıcak kısmı olan korona, milyonlarca kilometreye yayılır ve yaklaşık bir milyon Kelvin sıcaklığa ulaşır. Bu yüksek sıcaklık, heliofizikteki en temel gizemlerden biri olmaya devam etmektedir.

Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden (CfA) astrofizikçi Sam Badman'ın da aralarında bulunduğu araştırmacılar, sondanın korona içinden geçerken elde ettiği doğrudan ölçümleri kullandılar. Bu atmosferik sınır doğası gereği sürekli değişkenlik gösterse de, özellikle 2025'te yayımlanan yeni veri işleme teknikleri, Astrophysical Journal Letters gibi yayınlarda yer alarak, bu hareketli sınırın ilk sürekli iki boyutlu haritalarının oluşturulmasına olanak tanıdı. Parker'ın doğrudan ölçümleriyle doğrulanan bu haritalar, gelecekteki araştırmalar için sağlam bir temel oluşturmaktadır.

Veri toplamanın en can alıcı anlarından biri, sondanın 24 Aralık 2024'te Güneş'e rekor düzeyde yaklaşmasıydı. Bu tarihte uzay aracı, fotosfere 6,1 milyon kilometre (yaklaşık 3,8 milyon mil) kadar yaklaştı. Ardından gelen 2025 yılındaki günberi geçişleri, özellikle 22 Mart ve 19 Haziran'daki uçuşlar, güneş rüzgarının dinamikleri ve manyetik alanlar hakkında ek bilgiler sağladı. Bu görevler sırasında, kütle atımları (CME'ler) ve manyetik alanlardaki karakteristik 'zigzag' değişimleri olarak bilinen 'switchback' olayları da kaydedildi.

Sınırın konumunun netleştirilmesi, Dünya'daki teknolojiler için doğrudan pratik faydalar sunmaktadır. Bu sınırın hassas haritalanması, ani güneş rüzgarı patlamaları da dahil olmak üzere uzay hava durumu tahminlerinin doğruluğunu önemli ölçüde artırır. Bu patlamalar, uydu sistemlerinin ve yer üstü enerji şebekelerinin işleyişini olumsuz etkileyebilir. Dahası, yeni elde edilen veriler, korona anomalisi olarak bilinen aşırı yüksek sıcaklığı açıklayan modellerin iyileştirilmesine katkıda bulunmakta ve yıldız atmosferinde muhtemelen farklı kaynaklara sahip olan iki tür yavaş güneş rüzgarının varlığını da desteklemektedir.

Güneş, 11 yıllık döngüsünün aktivite düşüş evresine girerken, korona dış sınırı daha düzensiz hale gelmektedir; bu da mevcut gözlemleri özellikle değerli kılmaktadır. Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı tarafından geliştirilen Parker görevi, çalışmalarını sürdürüyor. NASA, yaklaşan güneş minimumunu gözlemlemeyi de içerecek şekilde görev uzatma hedeflerini değerlendirmektedir. Bu keşifler, yalnızca bizim Güneş'imiz hakkındaki anlayışımızı değil, aynı zamanda etraflarında dönen gezegenlerin potansiyel yaşanabilirliği ve diğer yıldızların yaşam döngüleri hakkındaki bilgilerimizi de genişletmektedir.